Historia
Kościół św. Jerzego został zbudowany w pierwszej połowie XIII wieku. Około 1280 roku nastąpiła jego rozbudowa, która doprowadziła do znacznego powiększenia bryły budowli. Przebudowę przeprowadzono również w następnym stuleciu, kiedy to powstała północna nawa, a do zachodniej fasady dostawiono wieżę. Została ona zniszczona w 1663 roku w czasie jednego z tureckich najazdów. Około połowy XV wieku powstała kaplica św. Trójcy z południowej strony kościoła (dziś posiada wezwanie św. Bartłomieja).
W XVI wieku w okresie reformacji kościół przejęli ewangelicy. Katolicy odebrali go dopiero w 1628 roku. W okresie baroku przy północnej nawie wzniesiono kruchtę, a z jej wnętrza usunięto emporę. Prace budowlane były wykonywane również w XX wieku. Przed wejściem zachodnim wybudowano wówczas kruchtę, w kaplicy południowej wyburzono gotycką emporę, zaś w przedsionku południowym zamurowano otwarte arkady, zamieniając go w zamkniętą przestrzeń. Kompleksowa renowacja obiektu była realizowana od lat dziewięćdziesiątych, a związane z nimi badania doprowadziły do odkrycia romańskiej fazy budowli w 2010 roku.
Architektura
Pierwotny późnoromański kościół był budowlą jednonawową z nieznanym wyglądem prezbiterium pod którym znajdowała się sklepiona krypta. Sądząc po jej znacznych rozmiarach, prezbiterium musiało być okazałe, nie wiadomo jednak, czy w planie miało formę czworoboczną, czy też progresywną z wielobocznym już zamknięciem. Kościół oświetlały niewielkie rozglifione okna, a wejście do niej prowadziło od południa.
W drugiej połowie XIII wieku nawa został przedłużona w kierunku zachodnim do około dwukrotnej długości pierwotnej, a prezbiterium romańskie zostało zastąpione gotyckim, wielobocznym chórem. Jego elewacje od zewnątrz wzmocniono uskokowymi przyporami, pomiędzy którymi przepruto wysokie ostrołuczne okna, oświetlające sklepienie sześciodzielne we wschodnim przęśle. Zachodnie przęsło prezbiterium przykryto sklepieniem krzyżowo – żebrowym.
W połowie XIV wieku w zachodniej części nawy wzniesiono emporę, natomiast w ostatniej ćwierci XIV wieku kościół został ponownie powiększony przez wzniesienie północnej nawy bocznej, połączonej z główną arkadami. Nawa boczna, węższa od głównej, zwieńczona została w trzech przęsłach sklepieniami krzyżowo – żebrowymi. Podobnie przykryto także nawę główną. Po stronie zachodniej kościół powiększony został o czworoboczną więżę.
Około połowy XV wieku po południowej stronie kościoła, na wysokości wschodniego przęsła korpusu i zachodniego przęsła prezbiterium, wzniesiona została kaplica św. Trójcy. Otrzymała ona jedno przęsło na planie wydłużonego prostokąta, zwieńczone sklepieniem gwiaździstym oraz trójboczne zamknięcie na wschodzie, dostawione do przypory prezbiterium, a przykryte sklepieniem sześciodzielnym. W XVI wieku empora została rozszerzona na północną stronę nawy.
Stan obecny
Obecnie dominującym stylem w kościele jest gotyk. Zachowały się sklepienia w nawie głównej i bocznej, a także w kaplicy południowej, duże, ostrołuczne okna gotyckie oraz dwa wczesnogotyckie okna w zachodniej części południowej ściany nawy. W oknach widoczny jest ciekawy maswerk, do kościoła wciąż prowadzi też kilka gotyckich portali. Z okresu romańskiego przetrwała dawna południowa ściana nawy w której odkryto dwa niewielkie okna oraz krypta pod prezbiterium. Cenne jest przypominające wieżę pastoforium w północnej ścianie prezbiterium, które powstało prawdopodobnie około 1462 roku. Pochodzenie gotyckie ma również dzwon z datą 1400, który wisi przy kościele w drewnianej dzwonnicy z XVII wieku. We wnętrzu spośród dawnych polichromii ściennych zachował się obraz św. Erazma z pierwszej ćwierci XV wieku, widoczny na wschodniej ścianie nawy bocznej.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Strona internetowa apsida.sk, Svätý Jur.