Historia
Kościół zbudowany został około drugiej połowy XIII wieku we wsi Miloj. Po raz pierwszy wspominany został w źródłach pisanych w 1402 roku, choć wzmianka o „terra Miloy” znalazła się już w akcie darowizny z 1255 roku. W XIV wieku osada, a więc także i kościół, znajdować się miała w rękach kartuzów z Červenego Kláštoru. Wieś zanikła w XVI wieku, być może z powodu sporów rodzinnych między poszczególnymi rodzinami ziemiańskimi podczas podziału majątku. Wpływ na zmniejszenie liczny ludności mogło mieć także zbytnie rozdrobnienie przysiółków. Kościół miał się wówczas stać źródłem materiałów budowlanych, użytych podczas budowy renesansowej siedziby dla rodziny Csáky w pobliskiej osadzie Spišský Hrušov.
Architektura
Kościół zbudowany był na lekkim stoku wzniesienia, w pobliżu dwóch strumieni, z których jeden w średniowieczu wypełniał niewielki staw po południowo – zachodniej stronie świątyni. Późnoromański, czy też wczesnogotycki kościół św. Stanisława był budowlą jednonawową, z czworoboczną, smukłą wieżą po stronie zachodniej i z prezbiterium o nieznanej formie na wschodzie (prawdopodobnie na planie popularnego wówczas węższego od nawy kwadratu). Kościół wzniesiono z nieobrobionego kamienia polnego z większymi kwadrami wzmacniającymi narożniki. Portale w przyziemiu wieży otrzymały prostą, choć starannie wykonaną formę, przejściową pomiędzy okresem romańskim a gotyckim. Jeden zwieńczony został lekkim ostrołukiem, drugi półkoliście. Otwory okienne wieży miały postać szczelinową w dolnych kondygnacjach, natomiast na piętrze, gdzie zawieszano dzwony, przepruto duże przeźrocza, prawdopodobnie rozdzielane środkowymi kolumienkami.
Stan obecny
Obecnie ruina kościoła stoi na polu kilkuset metrów na zachód od wsi Spišský Hušov. Oprócz samej wieży zachowały się resztki zachodniej ściany nawy i jej narożnik południowo – zachodni. Z detali architektonicznych widać dwa gotyckie portale w przyziemiu. Na wieży zachowało się kilka przeźroczy w górnych kondygnacjach, a na dole wąskie otwory szczelinowe. Wejście na wieżę zapewne nie jest możliwe.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Svačová M., Zaniknutá stredoveká obec Miloj: prehľad literatúry a názorov [w:] 3 študentská vedecká konferencia, Prešov 2008.