Historia
Zamek zbudowany został przed 1291 rokiem przez Petra z rodu Kacsych. W 1310 roku jego synowie pod groźbą oddali zamek we władanie magnata Mateusza Csáka, który w ten sposób uzyskał najdalej na południe wysuniętą warownię swego dominium. Po upadku i śmierci Csáka król Karol Robert oddał zamek Tomaszowi Kacsicowi, od którego pochodziła późniejsza można rodzina Szécsényi. W rękach jej przedstawicieli Šomoška pozostała aż do wygaśnięcia rodu, czyli do 1461 roku. Następnie zamek stał się własnością rodziny Lossonczych, którzy dokonali jego rozbudowy i zwiększyli jego możliwości obronne.
W latach 50-tych XVI wieku Turcy opanowali prawie wszystkie zamki na terenie Nowohradu, jedynym wyjątkiem była Šomoška. Mały zamek, chroniony głównie przez ukształtowanie terenu, zdołał się obronić. Przetrwał również kolejną turecką ofensywę, podczas której poddały się Divín i Modrý Kameň. Padł dopiero w dalszym etapie wojny, w 1575 lub 1576 roku. W latach 1573-1593 był okupowany przez Turków, którzy ostatecznie wycofali się, a zamek powrócił do poprzednich właścicieli. Później, w roku 1618, a następnie w latach 1647-1655 był ponownie umacniany. W czasie antyhabsburskiego powstania Franciszka Rakoczego w 1703 roku został zajęty przez kuruców, zaś w 1709 został zdobyty i zniszczony przez wojska cesarskie. Od tamtego czasu pozostaje ruiną. W latach siedemdziesiątych XX wieku przeprowadzono konserwację i częściową rekonstrukcję ruin.
Architektura
Zamek został wzniesiony z połączonego zaprawą bazaltu, na niewielkim, stojącym samotnie wzgórzu o dość stromych stokach. Pierwotnie była to mała budowla z obwodowym murem obronnym o kształcie trójkąta, którego narożnik z ostrym kątem skierowany był w kierunku zachodnim. Od strony wschodniej wjazd do zamku poprzedzony był niewielkim przedbramiem. Zabudowę mieszkalną stanowił budynek, umieszczony na dziedzińcu przy północnej kurtynie murów. Na poziomie przyziemia posiadał on dwa pomieszczenia. W jego wschodniej części mogła się znajdować pierwotnie czworoboczna wieża, przysłonięta czy też usunięta w trakcie późniejszej rozbudowy.
W drugiej połowie XV wieku lub na początku XVI stulecia zamek został wzmocniony poprzez budowę trzech narożnych wież ogniowych. Najpotężniejsza z nich, zachodnia, miała 16,5 metra średnicy, a grubość jej murów wynosiła 3,5 metra. Nieco mniejszą półokrągłą umieszczono od strony południowej, natomiast cylindryczna północna broniła drogi wjazdowej i bramy na zamek. Kurtyny od strony południowej i północnej zostały wzmocnione nowymi murami w których umieszczono dwukondygnacyjne stanowiska strzeleckie dla broni ogniowej. Zamek był dobrze zaopatrzony w wodę dzięki posiadaniu studni w przyziemiu domu mieszkalnego i zbiornika na wodę deszczową na dziedzińcu.
Stan obecny
Zamek przetrwał w postaci trwałej ruiny. W najlepszym stanie znajduje się wielka, zachodnia wieża, która jako jedyny element zamku posiada zadaszenie. Ponadto przetrwała wieża południowa i częściowo skrzydło północne zamku. Warownia jest czynna od kwietnia do października w każdy dzień poza poniedziałkiem w godzinach od 10.00 do 16.00.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Bóna M., Plaček M., Encyklopedie slovenských hradů, Praha 2007.
Wasielewski A., Zamki i zamczyska Słowacji, Białystok 2008.