Historia
Pierwsza pisemna wzmianka o Skalicy pochodzi z 1217 roku, kiedy wymieniona została pod nazwą Zakolcha. Była to wówczas jeszcze bardzo skromna osada, wymagająca akcji kolonizacyjnej, co wskazano w dokumencie z 1217 roku, kiedy to podarowano ją dwóm synom nitrzańskiego żupana Aleksandra (Tomaszowi i Šebušowi). Na początku XIV wieku Skalica najpierw stała się wolną osadą targową, a w 1372 roku król Ludwik Węgierski nadał jej prawa wolnego miasta królewskiego. Wkrótce po tym rozpoczęto budowę murów miejskich.
W latach 1388 – 1433 Skalica znajdowała się w rękach Ścibora ze Ściborzyc i jego potomka Ścibora II. W czerwcu 1432 roku na okres dwóch lat opanowali ją husyci pod wodzą Jána z Vrbna, dla których stanowiła bazę wypadową dla łupieżczych wypraw na południowo – zachodnią Słowację. Nie będąc w stanie usunąć ich siłą, musiał cesarz Zygmunt Luksemburczyk Skalicę wraz z Trnavą wykupić. W tym samym 1435 roku nakazał on również wzmocnić uszkodzone obwarowania i osadził w nich silny garnizon, pomimo, iż Skalica było wolnym miastem królewskim. W 1450 roku od kapitana Pangráca ze Sv. Mikuláša miasto przejął gubernator Węgier Ján Huňady. W 1468 roku gdy Maciej Korwin rozpoczął wojnę z czeskim królem Jerzym z Podiebradów, Skalica jako przygraniczny ośrodek miała ważne znaczenie strategiczne. Od 1497 roku aż do bitwy pod Mohaczem w 1526 roku znajdowała się w rekach palatyna Štefana Zápolya i jego potomków.
W XVI stuleciu mury miejskie nie były poddawane znaczącym pracom modernizacyjnym pomimo rozwoju i upowszechnienia broni palnej. W związku z tym ich znacznie militarne w toku XVII-wiecznych wojen i antyhabsburskich powstań nie było duże. W XVIII wieku straciły już całkowicie na znaczeniu i zaczęto je stopniowo rozbierać.
Architektura
Miasto otrzymało w planie wydłużony kształt zbliżony do czworoboku, ze zwężeniem w części południowej. Tam też pod obwarowania podchodził potok Strážnicki, łączący się ze strumieniem Zlatnickim, który otaczał Skalicę od strony wschodniej. Pierścień kamiennych murów obronnych miał około 2000 metrów długości, wysokość muru dochodziła do 8 metrów, a grubość w przyziemiu wynosiła 1,8 metra. Ich górna część zakończona była chodnikiem dla straży umieszczonym w grubości muru i blankami. Do miasta prowadziły dwie główne bramy: Holíčska po stronie północno – zachodniej i Strážnická na południu oraz dwie mniejsze: furta zwana Nową po stronie północno – wschodniej, powstała po 1435 roku i furta południowo – zachodnia.
W XV wieku rotunda św. Jerzego stojąca w pobliżu północnego muru został nadbudowana i zyskała funkcje obronne. Nie łączyła się ona co prawda bezpośrednio z murem obronnym, lecz stała w bliskiej jego odległości i połączona była z chodnikiem w koronie murów za pomocą drewnianej kładki.
W pobliżu północnego fragmentu obwarowań wcześniej, prawdopodobnie jeszcze w XII wieku, funkcjonował niewielki gródek o owalnym kształcie, otoczony ziemnym wałem i przekopem. Jego obwarowania zapewne składały się z drewnianej palisady lub częstokołu. Być może był on jeszcze wykorzystywany w XV wieku, na co wskazuje zachowany plan miasta z 1470 roku. Ukazano na nim połączenie mostowe gródka z obwarowaniami miejskimi oraz funkcjonujący obok murów miejskich trójnawowy kościół.
Stan obecny
Do dziś zachowały się resztki północnej bramy oraz kilku odcinków murów. Najlepiej zachowany, odrestaurowany fragment obwarowań znajduje się w rejonie klasztoru franciszkańskiego w południowo – wschodniej części miasta. Ponadto znaczne fragmenty znajdują się w części północno – zachodniej w pobliżu rotundy św. Jerzego.
pokaż wschodni fragment obwarowań na mapie
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Bóna M., Plaček M., Encyklopedie slovenských hradů, Praha 2007.
Lexikon stredovekých miest na Slovensku, red. Štefánik M., Lukačka J., Bratislava 2010.
Mencl V., Stredoveka mesta na Slovensku, Bratislava 1938.