Historia
Zamek Šintava został zbudowany na skrzyżowaniu ważnych szlaków handlowych, które łączyły południowo-wschodnią i północną Europę, nieopodal brodu na rzece Wag. Pierwsza pisemna wzmianka o Šintavie pochodzi już z 972 roku, kiedy to według kroniki Gesta Hungarorum zdobyły ją węgierskie wojska Arpada. Po upadku państwa wielkomorawskiego gród nie zaniknął jednak, lecz stał się centrum komitatu obsadzanego przez żupanów. Informacja o pierwszym z nich pochodzi z 1177 roku, natomiast w 1251 roku wspomniano o pobieraniu przy zamkowej komorze opłat.
W 1261 roku, w okresie panowania króla Beli IV zamek przeszedł w ręce prywatne, stając się własnością królewską powtórnie w 1326 roku, za rządów króla Karola Roberta. W XIII i XIV wieku warownia pod opieką kasztelanów była stopniowo rozbudowywana i powiększana o kolejne średniowieczne elementy fortyfikacji. Kasztelanowie z Šintavy podlegali bratysławskim żupanom, przy czym w czasach gdy żupanem w Bratysławie był Ścibor ze Ściborzyc na zamku siedzieli kasztelanowie polscy i czescy (Chepan Polonus, Adam Běs z Rohnova). W 1396 roku na zamku dokument Ścibora podpisywał podżupan Przedpełko Ostrowski, w 1410 roku król Zygmunt dał Šintavę krewnemu Ścibora, Mościcowi z Poznania (ze Stęszewa) za 2 tysiące kop czeskich groszy, a dziesięć lat później Jurajovi z Pezinka na okres 7 lat w zamian za 10,5 tysiąca złotych. Panom z Pezinka przekazanie Šintavy przyniosło jednak tylko spory majątkowo – finansowe i rozdzielenie zamku pomiędzy współwłaścicieli. W czasie wojen husyckich Šintava wciąż udzielana była przez władcę możnym rodom w zamian za pożyczki: w 1426 roku panom z Pavlovic, czy w 1430 roku żupanom Stefanowi i Jurajovi z Rozhanovic, w zamian za ich pomoc przy rozbudowie zamku bratysławskiego.
Przekształcenia renesansowe zamku rozpoczął ród Thurzonów, którzy pragnęli przystosować go do roli antytureckiej twierdzy. W latach 1600-1618 wokół starego zamku zaczęto wznosić nowożytne fortyfikacje bastionowe przystosowane do użycia artylerii. Rozbudowę i przekształcenia zamku kontynuował w drugiej połowie XVII stulecia ród Esterházy, co doprowadziło do całkowitej zmiany jego pierwotnego wyglądu. Gdy w XVIII wieku zagrożenie tureckie znikło, fortyfikacje zaczęto stopniowo rozbierać, a zaniedbaną twierdzę opuszczono.
Architektura
Pierwotny zamek wzniesiono na wyspie o wymiarach około 25-35 metrów, oblewanej odnogami rzeki Wag. Jego głównym i najstarszym murowanym elementem była wzniesiona już w XII wieku pośrodku wyspy czworoboczna wieża o wymiarach w planie 12 x 12 metrów. Grubość jej ścian dochodziła do 2,6 metra. Do jej zachodniej strony przylegał przekop, natomiast po wschodniej odkryto krótki fragment kamiennego muru.
Prawdopodobnie w XIII wieku, w odległości 8-14 metrów od wieży, utworzono kamienny obwód murów na planie kwadratu o wymiarach 36 x 36 metrów. Wjazd zapewniała umieszczona po stronie północnej czworoboczna wieża bramna, natomiast wewnętrzną przestrzeń zastawiono drewnianymi budynkami o gospodarczych i mieszkalnych funkcjach. Głównym elementem nadal pozostawał stary donżon, a całość obwiedziono ziemnym wałem, palisadą lub częstokołem oraz fosą
Po pożarze z końca XIV wieku, wokół starszych murów wybudowano nowy obwód obronny, na planie kwadratu o bokach 65 x 65 metrów. Do jego konstrukcji użyto cegieł na kamiennym cokole, przy czym zastąpił on starsze obwarowania drewniano – ziemne. Starszy przekop musiał być wówczas zasypany, a przez nową głębszą i nawodnioną fosę przejeżdżało się przez drewniany most, prowadzący do nowej wieży bramnej po stronie południowej. Przestrzeń mieszkalną zapewniał gotycki budynek o wymiarach 36 x 7 metra przy wschodniej kurtynie wewnętrznego obwodu obronnego. Na terenie zamku znajdowała się także kaplica św. Małgorzaty i studnia.
Stan obecny
Zamek przetrwał do czasów współczesnych, jednak z powodu licznych i gruntownych przekształceń całkowicie zatracił pierwotne, średniowieczne cechy stylowe. W roku 2009 rozpoczęto długotrwałe prace remontowe, mające na celu udostępnić zabytek turystom. Ich pierwszy etap zakończył się w 2013 roku.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Bóna M., Plaček M., Encyklopedie slovenských hradů, Praha 2007.
Stredoveké hrady na Slovensku. Život, kultúra, spoločnosť, red. D.Dvořáková, Bratislava 2017.