Historia
Kościół zbudowano w drugiej połowie XIII wieku. Ze względu na korzystną lokalizację budynek służył celom obronnym i stał się miejscem pielgrzymkowym, przez co w następnym stuleciu wymagał rozbudowy. W XIV wieku nastąpiło przedłużenie prezbiterium, a kolejna rozbudowa miała miejsce na początku XVI wieku, kiedy powstała późnogotycka kaplica przy północnej ściany nawy. Wkrótce potem do kaplicy dodano aneks od strony zachodniej i poszerzono korpus o dodatkową nawę południową.
W 1581 roku obiekt przeszedł na własność ewangelików, natomiast na początku XVIII wieku został odzyskany przez katolików. W 1668 roku przeprowadzono kilka ważnych prac: płaski strop nawy został zastąpiony poprzecznym sklepieniem krzyżowym, podpartym dwoma centralnymi filarami, oraz ukończono wieżę kościoła, która była częścią fortyfikacji wraz z pobliskimi bastionami. Zostały one w znacznej mierze zburzone po 1713 roku, kiedy cmentarz został rozbudowany. Na początku XX wieku odbyła się neogotycka przebudowa świątyni, która doprowadziła do zmiany jej orientacji. Późnogotycka kaplica stała się prezbiterium kościoła, a oryginalne prezbiterium zostało zamienione na boczną kaplicę.
Architektura
Kościół wzniesiono na wzgórzu nad rzeką Hron. Pierwotnie była to budowla jednonawowa, wczesnogotycka, orientowana względem stron świata, składająca się z prostokątnego korpusu oraz z kwadratowego w planie prezbiterium po stronie wschodniej. Posiadała układ, a zapewne także i detale architektoniczne charakterystyczne dla okresu przejściowego pomiędzy romanizmem a gotykiem.
Na skutek gotyckiej przebudowy z XIV wieku prezbiterium zostało przedłużone i zamknięte poligonalnie. Wzmocniono je wysokimi przyporami, pomiędzy którymi umieszczono duże, ostrołukowe okna z kamiennymi maswerkami. Wewnątrz prezbiterium przykryto sklepieniem żebrowym.
Od XVI stulecia kościół stał się świątynią dwunawową, powiększoną o południową nawę i późnogotycką północną kaplicę. Nawa południowa dostępna była poprzez nowy portal południowy, natomiast kaplica północna poprzez portal w ścianie zachodniej. Wnętrze kaplicy przykryto późnogotyckim sklepieniem sieciowym. Po pewnym czasie kaplica została przedłużona ku zachodowi, przy czym nową część doświetliły stosunkowo rzadkie dla architektury sakralnej średniowiecza okna prostokątne, ze sfazowanymi ościeżami.
Stan obecny
W kościele i jego wnętrzu znajduje się wiele cennych elementów gotyckich i późnogotyckich. Okna ostrołukowe z maswerkami, dwa średniowieczne, nietypowe okna o prostokątnym kształcie, oraz sklepienia w prezbiterium i kaplicy północnej. Zobaczyć także można dwa pastoforia z których starsze pochodzi z XIV wieku.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Strona internetowa apsida.sk, Radvaň.