Historia
Miasto Podoliniec uformowało się do 1296 roku, kiedy to czeski i polski król Wacław II obdarzył je licznymi przywilejami, między innymi prawem do budowy obwarowań. W XIV wieku Podoliniec dodatkowo uzyskał od Ludwika Węgierskiego status wolnego miasta królewskiego z prawem targowym i prawem składu, co sprzyjało rozwojowi miasta i szybkiemu bogaceniu się jego mieszkańców. W związku z tym przed 1382 rokiem przebudowano pierwotne drewniano – ziemne obwarowania na kamienne mury obronne.
W 1409 roku kanclerz Zygmunta Luksemburczyka, Imre Perényi dostał królewskie pozwolenie na budowę w Podolińcu zamku. Niewielki, kamienny zamek stanął bardzo szybko, a w kilkadziesiąt lat później miasto i zamek z powodzeniem odparły atak husytów. W 1412 roku Podoliniec wraz z kilkunastoma innymi miejscowościami północnego Spisza, wszedł w skład zastawu spiskiego i przez 360 lat należał do Polski.
W latach 90-tych XVI wieku zamek był remontowany z polecenia starosty spiskiego Sebastiana Lubomirskiego. Nie był rozbudowywany i z czasem stracił militarne znaczenie. Po 1765 roku część jego murów obronnych została rozebrana. Główny budynek zamkowy został przebudowany w końcu XVI lub w XVII wieku i przybrał wygląd niewielkiego pałacu. W XIX wieku rozebrano także większość miejskich murów obronnych.
Architektura
Miasto i zamek założono na północnym brzegu rzeki Poprad, przy czym pod same obwarowania skierowano młyński kanał, pełniący w południowej części obwodu rolę fosy. Drugi, niewielki ciek wodny wpadający do rzeki opinał zamek i miasto od strony wschodniej i północno – wschodniej.
Miejskie mury obronne wzniesiono na planie zbliżonym do owalu ze ściętym narożnikiem zachodnim. Mur miał 9,75 metra wysokości, łącznie ze zwieńczeniem chodnika obronnego w postaci osłaniającego go przedpiersia z krenelażem. Po wewnętrznej stronie obwodu zachowano miejsce na uliczkę podmurną. Od połowy XVI wieku obwarowania wzmacniało kilka lub kilkanaście niewielkich, półokrągłych, otwartych od wewnętrznej strony baszt. Zewnętrzną strefę obrony stanowiła fosa zasilana wodą z Popradu. Do miasta prowadziły dwie bramy: Górna i Dolna, ulokowane na przedłużeniu głównego ciągu komunikacyjnego, biegnącego przez miasto na linii wschód – zachód. Ponadto funkcjonowały dwie mniejsze furty.
Zamek włączony był po stronie południowo – wschodniej w obwód miejskich obwarowań. Jego mury dostawiono na terenie miasta do murów miejskich tworząc w planie kształt zbliżony do trapezu. Od zachodu sąsiadowały one z jedną z miejskich bram. W ich wnętrzu stał duży budynek mieszkalny, a do wewnętrznej strony murów dobudowano później kilka innych, mniejszych budynków. Budynek mieszkalny był piętrowy i posiadał trzy pomieszczenia na poziomie przyziemia. Od zewnętrznej, południowej strony z budynkiem złączona była w formie ryzalitu czworoboczna wieża, wysunięta z obwodu w stronę fosy. Mieściła ona klatkę schodową. Mury zamku miały 10 metrów wysokości, natomiast ich długość wynosiła 263 metry. Wjazd do wnętrza prowadził przez czworoboczną, masywną wieżę bramną.
Stan obecny
Obecnie w zamku, który stracił wszelkie pierwotne cechy stylowe, mieści się urząd miejski. Spośród jego zewnętrznych murów obronnych zachowały się jedynie dwa odcinki po obu stronach głównego budynku wraz z półokrągłą basztą. Najdłuższy fragment murów obronnych przetrwał w południowej części miasta. Kolejny zachowany fragment miejskich obwarowań zobaczyć można po północno – wschodniej stronie dawnego obwodu.
pokaż płn-wsch basztę na mapie
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Bóna M., Plaček M., Encyklopedie slovenských hradů, Praha 2007.
Lexikon stredovekých miest na Slovensku, red. Štefánik M., Lukačka J., Bratislava 2010.
Mencl V., Stredoveka mesta na Slovensku, Bratislava 1938.
Wasielewski A., Zamki i zamczyska Słowacji, Białystok 2008.