Historia
Niewielki zamek o nieznanej pierwotnej nazwie zbudowany został około końca XIII wieku, prawdopodobnie w celu kontroli pobliskiego szlaku wodnego na rzece Hron i nadzoru nad obszarem Kotliny Pliešovskiej. Być może służył także jako strażnica dla miejsca poboru opłat celnych w pobliskiej osadzie Ostrá Lúka, gdzie przebiegał kupiecki szlak lądowy z kotliny do Zvolena. Tamtejsza komora celna odnotowana została w źródłach pisanych w 1393 roku, a następnie kilkukrotnie w XV wieku. Stanowiła do 1548 roku własność panów z Dobrej Nivy, jednak wkrótce potem została opuszczona z powodu zbyt małych zysków. Do spadku rentowności przyczynić się mogło zagrożenie tureckie oraz wyłączenie przywilejami z poboru opłat całej najbliższej ludności. Wraz z zanikiem komory celnej przestał także funkcjonować zbędny już zamek, prawdopodobnie porzucony pod koniec okresu średniowiecza.
Architektura
Zamek zbudowano na szczycie niewielkiego, ale wysokiego wzgórza, górującego nad znajdującą się po północnej stronie doliną rzeki Hron i przecinającym ją brodem. Wysokie i strome skarpy zapewniały znakomitą ochronę z trzech stron, za wyjątkiem odcinka południowego. Po stronie północnej obronność powiększono zwielokrotniając ziemne obwałowania, wysunięte na przestrzeni około 20 metrów. Od najbardziej zagrożonej strony południowej, będącej zarazem jedyną drogą dojazdową, zabezpieczono się poprzecznym przekopem o głębokości co najmniej 14 metrów.
Rdzeń zamku wyznaczał obwód kamiennego, masywnego muru o grubości od 1,8 do 2 metrów, ogradzającego z grubsza owalny, spłaszczony dziedziniec wielkości 44 x 22 metry. Mur posiadał pierwotnie około 4 – 5 metrów wysokości i prawdopodobnie zwieńczony był chodnikiem straży, którego ochronę stanowić mogło wysokie na 2 metry przedpiersie. Zapewne był nieco masywniejszy i wyższy na odcinku południowym, przyległym do przekopu, niż z pozostałych stron.
W południowo – wschodniej części dziedzińca znajdowała się czworoboczna wieża o wymiarach około 9 x 9 metrów, przypuszczalnie rozebrana jeszcze w okresie funkcjonowania zamku i zastąpiona innym, nieznanym budynkiem. Wieża zabezpieczała drogę dojazdową do zamku wraz z drewnianym mostem przerzuconym nad przekopem, i flankowała położoną po jej południowo – zachodniej stronie bramę. Być może pełniła także funkcję mieszkalną.
Mniejsze zabudowania znajdowały się przy zachodniej kurtynie muru obronnego. Jeden z budynków, usytuowany w narożniku południowo – zachodnim dziedzińca, flankował bramę z przeciwnej do wieży strony. Wzniesiony został on na kamiennej podmurówce, podczas gdy pozostałe zabudowania po jego północnej stronie były drewniano – glinianej konstrukcji. Pełniły one funkcje gospodarcze, między innymi znajdować się w nich mogła kuchnia, wyposażona w okrągły piec – palenisko. Do codziennego funkcjonowania niezbędna była woda, dostępna z cylindrycznego zbiornika o średnicy około 5 metrów, umieszczonego przy wschodniej kurtynie muru. Zbiornik wykuto w skalnym podłożu, sięgając do 3 metrów głębokości, gdzie utworzono podkład z kamiennych ciosów. Dół i boki zbiornika pokryto czarną gliną w celu zapewnienia nieprzemakalności.
Stan obecny
Zamek nie zachował się do czasów współczesnych, za wyjątkiem czytelnego w terenie, głębokiego nawet dziś przekopu, obwałowań ziemnych oraz wydobytych spod ziemi kamiennych murów, w najwyższych, południowych partiach sięgających około 3 metrów wysokości. Obszar na którym znajdowała się budowla dostępny jest jedną z dwóch leśnych ścieżek, wiodących od gospodarstwa Červený Medokys, tuż nad brzegiem rzeki Hron. Długość obu szlaków wynosi około 1,6 km.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Beljak J., Beljak-Pažinová N., Šimkovic M., Pusty hrad vo Zvolene a opevnenia v jeho okolí, Zvolen 2015.
Bóna M., Stredoveké hrady na strednom Pohroní, Nitra 2021.