Historia
Gród zbudowany został w IX wieku, w okresie rozkwitu państwa wielkomorawskiego, na miejscu które zasiedlone było już od około VII wieku. Początkowo nie był on intensywnie użytkowany, raczej służył jako schronienie, refugium, wykorzystywane przez okoliczną ludność w czasach zagrożenia. W miarę upływu czasu znaczenie grodu rosło, między innymi rozwinęła się w nim działalność rzemieślnicza i obróbka metalu. Wagę grodu poświadczałyby również przebudowy jego fortyfikacji. Budowla przetrwała upadek państwa wielkomorawskiego i wchłonięcie okolicznych terenów w obręb Królestwa Węgierskiego. Upadek grodu związany był z pożarem z XIII wieku, mającym związek albo z najazdem mongolskim, albo z walkami węgiersko – czeskimi.
Architektura
Gród zbudowany został na górskim cyplu jednego ze wschodnich wzniesień pasma Małych Karpat. Najwyższe i najbardziej strome stoku zapewniały mu ochronę od strony południowej, gdzie opadały skalistymi zboczami o wysokości 40 metrów w dolinę niewielkiego strumienia. Po stronie wschodniej oraz zachodniej stoki były łagodniejsze i niższe, natomiast na północy cypel łączył się szyją z pozostałą częścią grzbietu górskiego. W odległości około 35 metrów od północnego krańca grodu przebiegał równoleżnikowo ułożony ciąg skał, w którego przebiegu znajdowała się przerwa mogąca służyć za pierwszą bramę.
Teren grodu w planie posiadał kształt zbliżony do trójkąta z zaokrąglonymi narożnikami o maksymalnych wymiarach około 115 x 105 metrów. Obszar ten podzielony był wałem na dwie części: większą główną, mieszkalną po stronie wschodniej i mniejszą, pełniącą rolę podgrodzia, usytuowaną po stronie zachodniej. Całość zajmowała około 1,5 ha, z czego około 0,5 ha przypadało na podgrodzie. Jako, że teren dziedzińca w części zachodniej był dość mocno pochyły, przestrzeń ta raczej nie służyła do zamieszkania, ale pełniła rolę obronną. Majdan głównej części grodu był założony na płaskiej części cypla i tylko w niewielkim stopniu pochylał się w każdą stronę. Tam też znajdowało się źródło wody, niezbędne do codziennego funkcjonowania mieszkańców.
W IX wieku obwarowania w części północnej, najbardziej zagrożonej, składały się ze zdwojonego wału. Pojedyncza linia wału otaczała gród od strony zachodniej i wschodniej. Na południu natomiast, gdzie dostępu chroniły skaliste zbocza, budowa fortyfikacji była zbędna. Obwarowania miały konstrukcję drewniano – ziemną. Północny, zewnętrzny wał posiadał około 1,9 metra grubości, wewnętrzny około 5,6 metra grubości. Pomiędzy nimi przekopano głęboki rów. W młodszej fazie północny wał wewnętrzny przekształcono w konstrukcję rusztową wykonaną z drewna dębowego i wzmocniono kamienno – ziemnym nasypem. Pogłębiony i poszerzony został też przekop, ale zewnętrzny wał pozostawiono bez większych zmian.
Stan obecny
Grodzisko zwane obecnie Zámčisko dostępne jest dziś drogą i szlakiem ze wsi Harmónia koło Modry. Na gęsto porośniętym lasem terenie widoczne są relikty obwałowań w postaci wałów i rowów, dobrze czytelne w terenie zwłaszcza w okresach poza wegetacją roślin. W południowej części cypla utworzono zabezpieczoną barierkami platformę widokową z rozległą panoramą na dolinę.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Farkaš Z., Zisťovací výskum v Modre, poloha Zámčisko, „Zborník Slovenského Národného Múzea”, Archeológia 11, 95/2001.
Farkaš Z., Železný kľúč z Modry, poloha Zámčisko, „Zborník Slovenského Národného Múzea”, Archeológia 17, 101/2007.
Vavák J., Včasnostredoveké hrady na juhozápade Malých Karpát. Ich vznik, význam a úloha [w:] Hradiská – Svedkovia dávnych čias, Dolná Mariková 2015.