Historia
Świątynia została wybudowana około 1260 roku. Służyła jako kościół parafialny dla pobliskich miast Likava i Lisková, gdyż wioska Martinček została założona przy kościele dopiero kilka wieków później. Około 1320 roku całe wnętrze kościoła ozdobiono cennymi freskami. Zostały one zniszczone w XVII wieku, ponieważ obiekt ten był używany przez protestantów. Kolejnych zmian dokonano w XVIII w stylistyce barokowej i w drugiej połowie XIX wieku, kiedy to zakupiono neogotyckie wyposażenie. Przepruto też wtedy nowe okna na południowej stronie nawy i prezbiterium, a budowla została wzmocniona przyporami. Ostatnie renowacje miały miejsce w latach 1993 – 1998, a następnie w latach 1999-2002 i w 2006 roku, kiedy to odkryto zamalowane freski i przeprowadzono ich restaurację.
Architektura
Kościół wzniesiono na dominującej pozycji, na wzgórzu na wschodnim zboczu góry Mnich. W chwili powstania był on typową budowlą wczesnogotycką z podłużną nawą na planie prostokąta i węższym prosto zakończonym, kwadratowym prezbiterium. Nie jest pewne, czy w pierwszym etapie istniała już wieża zachodnia czy też została dobudowana w pierwszej połowie XIV wieku. W tamtym stuleciu wzniesiono natomiast z pewnością prostokątną zakrystię od strony północnej.
Wnętrze kościoła pierwotnie oświetlały bardzo wąskie, obustronnie rozglifione okna o niewielkich prześwitach (zapewne podobne do zachowanego w ścianie wschodniej prezbiterium). Wyróżniały się okna umieszczone w wieży: wąskie, dwudzielne, przeprute z każdej strony na najwyższej kondygnacji gdzie zawieszone były dzwony oraz duże okno ostrołukowe osadzone w zachodniej elewacji, wypełnione kamiennym maswerkiem dzielącym je na trzy części i trzy okręgi z trójliśćmi. Wejście do kościoła prowadziło od południa do nawy przez ostrołukowy wczesnogotycki portal. Kolejny, w stylu gotyckim, prowadził z prezbiterium do zakrystii (prawdopodobnie przekształcony w XIX wieku).
Wewnątrz ostrołuczną arkadę tęczy zaopatrzono w gzymsy ozdobione niekonwencjonalnym ornamentem w postaci płytko wyciętych powtarzających się trójkątów. Ich wierzchołki skierowane zostały w dół po lewej stronie łuku, a w górę po prawej stronie. Nawa kościoła nie została sklepiona, ale murowane sklepienie, pomimo braku zewnętrznych przypór, otrzymało pojedyncze przęsło prezbiterium. Zastosowano sklepienie krzyżowe z żebrami spiętymi ozdobnym zwornikiem i opadającymi w narożach na rzeźbione wsporniki.
Ściany, sklepienia oraz okienne glify prezbiterium pokryto około 1300-1320 roku barwnymi polichromiami, stylowo późnoromańskimi o silnym wpływie bizantyjskim. Oprócz postaci aniołów, na sklepieniu prezbiterium przedstawiono figury Chrystusa i Matki Boskiej, na ścianach sceny Łona Abrahama z królami Dawidem i Salomonem, a także inne postacie królewskie z instrumentami muzycznymi w rękach. W nawie ściany udekorowano cyklem Sądu Ostatecznego oraz postaciami św. Jana Chrzciciela i św. Marcina.
Stan obecny
Budynek został zachowany w niemal pierwotnym stanie bez większych późniejszych, nowożytnych ingerencji, choć niestety przekształcone zostały południowe otwory okienne nawy i prezbiterium na prostokątne i bezstylowe, a hełm wieży otrzymał formę barokową. Wewnątrz prezbiterium kościoła zachował się zespół malowideł ściennych, który jest jednym z najlepiej zachowanych na Słowacji i prawdopodobnie najstarszym tego typu na Liptovie.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Strona internetowa apsida.sk, Martinček.