Historia
Kościół został zbudowany w pierwszej połowie XIII wieku. Pierwotnie służył jako świątynia dla pobliskiego rycerskiego dworu, ale po kilku dekadach, gdy powstała osada (po raz pierwszy wspomniana źródłowo w 1298 roku), został kościołem parafialnym. W połowie XIV wieku kościół przeszedł pierwszą poważną przebudowę. Przestrzeń dla wiernych wzbogaciła się o dodanie nowej gotyckiej nawy, którą przystawiono do budowli romańskiej. W stuleciu tym powstała również zakrystia. Kolejna przebudowa miała miejsce w drugiej połowie XV wieku. Po zachodniej stronie nawy stanęła wieża, która służyła nie tylko jako dzwonnica, ale być może pełniła również funkcje obronne.
W połowie XVII wieku budynek przeszedł w posiadanie Kościoła Reformowanego, który nadal go wykorzystuje. W czasach rządów komunistycznych świątynia podupadła. Dopiero latem 1989 roku rozpoczęła się konieczna renowacja, która zakończyła się w 1993 roku.
Architektura
Kościół pierwotnie był stosunkowo małą budowlą z bardzo krótkim czworobocznym prezbiterium zakończonym półkolistą, zdobioną od zewnątrz ceglanym fryzem apsydą. Wewnętrzne wymiary nawy wynosiły 6,1 x 4,5 metra. Od mierzącego 1,8 x 3,1 metra prezbiterium oddzielała ją półkolista arkada łuku tęczowego z profilowanym ościeżem i dwoma uskokami muru. Podobną półkolistą arkadą oddzielono apsydę od prezbiterium. Górną część apsydy sklepiono konchą, a doświetlono dwoma wąskimi, lekko rozglifionymi oknami, zamkniętymi u góry półkoliście. Południowa ściana prezbiterium oświetlona była jednym większym romańskim oknem o półkolistym zwieńczeniu, co najmniej jedno okno, węższe i wyższe oświetlało także od południa nawę. Nietypowym elementem tej ostatniej były dwie pary kamiennych siedzisk (sedilia) ustawionych naprzeciwko siebie. W planie były one półkoliste, przykryte konchami, a ich parapety równe. Nawa przykryta była płaskim, drewnianym stropem.
Na początku drugiej połowy XIV wieku od północy dobudowano zakrystię oraz po stronie zachodniej nową gotycką nawę o długości 6,1 metra i szerokości 7,5 metra, którą przystawiono do romańskiej bryły. Zachowana część romańskiej nawy została funkcjonalnie przydzielona do prezbiterium i oddzielona od nawy nową gotycką arkadą. Gotycka nawa zwieńczona została wewnątrz drewnianym stropem, oświetlanym od południa przez dwa ostrołukowe okna z maswerkami, natomiast starą, romańską nawę w trakcie przebudowy przykryto sklepieniem kolebkowym. Po stronie południowej znaleziono fundamenty gotyckiej ambony.
Wejście do kościoła od XIV wieku prowadziło od strony fasady zachodniej. Gdy w XV wieku od strony zachodniej dobudowano czworoboczną wieżę, przez jej przyziemie musiano poprowadzić nowe przejście do nawy, pełniące rolę kruchty. Wieża otrzymała dość masywną konstrukcję, ze ścianami przeprutymi na najwyższej kondygnacji niedużymi oknami, gdzie zawieszono dzwony.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Mencl V., Stredoveká architektúra na Slovensku, Praha 1937.
Tajkov P., Sakrálna architektúra 11 – 13 storočia na juhovýchodnom Slovensku, Košice 2012.
Strona internetowa apsida.sk, Malá Bara.