Historia
Kościół został zbudowany w drugiej połowie XIII wieku. W pierwszej połowie XV wieku wnętrza, i częściowo też zewnętrzne elewacje kościoła, ozdobiono malowidłami ściennymi. W 1447 roku wieś Ludrová zajęli bratrzycy, z którymi być może związane było dobudowanie wieży kościelnej, mocno zniszczonej już przed 1466 rokiem. Na początku XVI wieku zbudowano nawę południową, a w XVII wieku odbudowano wieżę i zbudowano wokół kościoła mur.
Pomimo reformacji kościół pozostawał w rękach katolików w ciągu całego XVI i początków XVII wieku. Protestanci przejęli go dopiero w 1617 roku i utrzymywali do 1679, a także użytkowali przez krótsze okresy podczas powstań skierowanych przeciwko Habsburgom, jako że dynastia ta tradycyjnie związana była z katolicyzmem i forsowaniem kontrreformacji. Ostatecznie do rąk katolików kościół powrócił w 1709 roku, bez większych przekształceń architektonicznych.
W 1826 roku we wsi zbudowano nowy kościół, przez co stary stopniowo zaczął niszczeć. W 1843 roku został jednak wyremontowany dzięki wysiłkom Mórica Rakovskiego z Liptovskiej Štiavnicy. W 1954 roku budowla została zakupiona przez państwo i oddana do administracji Muzeum Liptowskiego w Ružomberoku. W okresie od 1958 do 1966 kościół przeszedł gruntowną renowację i w latach 70-tych został udostępniony do zwiedzania.
Architektura
Kościół wzniesiono na spłaszczonym wierzchołku lekko wywyższonego terenu, jako prostą budowlę wczesnogotycką, typową dla ówczesnego regionu liptowskiego. Składał się on pierwotnie z pojedynczej nawy i z węższego od niej, kwadratowego w planie prezbiterium. Czworoboczna wieża na osi fasady zachodniej dobudowana została w późnym XV wieku, natomiast nawa południowa została wzniesiona na początku XVI wieku.
Elewacje zewnętrzne kościoła utworzono proste, opięte jedynie lekko wysuniętym cokołem. Najstarsze okna kościoła miały bardzo wąskie prześwity, były stosunkowo wysokie i obustronnie rozglifione. W południowej ścianie prezbiterium zastosowano także nieco bardziej nietypowo otwór okrągły. Okna w nawie południowej były już dużo szersze, ostrołuczne, charakterystyczne dla okresu późnego gotyku. Wejście pierwotnie wiodło przez południową ścianę nawy, po dobudowaniu wieży utworzono również portal w jej zachodnim murze.
Wewnątrz kościoła część kapłańską oddzielono od nawy głównej ostrołukową, pozbawioną profilowania lub gzymsów arkadą tęczy. Pojedyncze przęsło prezbiterialne przykryto sklepieniem krzyżowo – żebrowym, spiętym zwornikiem z wymalowaną twarzą Chrystusa i z żebrami opuszczonymi w narożniki pomieszczenia bez użycia wsporników. Charakterystyczna dla kościoła była wyraźnie nierówna, falista powierzchnia murów prezbiterium. Nawę główną przykryto płaskim, drewnianym stropem oraz otwarto na nawę południową szeroką arkadą.
Ściany prezbiterium, okienne glify oraz sklepienie ozdobione zostało freskami, namalowanymi około 1420-1440 roku przez nieznanego autora, pod wpływem zachodnioeuropejskiego stylu malarstwa gotyckiego. Przedstawiły one na 34 scenach cykl chrystologiczny, przy czym wykorzystały starsze malowidła w stylu późnoromańskim, przedstawiające wzory krzyża, rombu, trójkąta i lilii, umieszczone głównie w glifach okiennych i na żebrach sklepienia. Ciekawym elementem było łączenie poszczególnych, osadzanych w osobnych kadrach scen, poprzez nakładanie na siebie części ciała lub ubioru różnych postaci. Malarz nie trzymał się też ścisłego układu poszczególnych scen ani ich treści. Na wewnętrznej powierzchni łuku tęczowego umieścił nie pięć mądrych i głupich panien, ale tylko trzy, zaś scena Ostatniej Wieczerzy została połączona ze sceną mycia nóg, tak więc Chrystus pojawił się dwukrotnie na jednym obrazie.
W średniowieczu także nawa pokryta była polichromiami, powstałymi około 1400 roku i należącymi do włosko-bizantyjskiego stylu malarstwa ściennego. Przedstawiały one Chrystusa Bolesnego, Matkę Boską i św. Jana Chrzciciela z dwoma innymi świętymi, a także nieco późniejszego św. Jerzego walczącego ze smokiem, umieszczonego w dolnej części elewacji północnej. Ten ostatni był motywem bardzo popularnym w sztuce średniowiecznej, zrodzonym jeszcze w dobie wypraw krzyżowych.
Stan obecny
Kościół w 2011 roku poddany został renowacji, w trakcie której zamontowano nowe pokrycie dachowe i odrestaurowano malowidła ścienne pokrywające prezbiterium. Jest to dziś najbardziej obszerny cykl średniowiecznych fresków z życia Chrystusa na Słowacji, a zarazem jeden z najlepiej zachowanych (co wyjątkowe prawdopodobnie w całej swej historii nie zostały one ani razu zamalowane ani pokryte tynkiem, nawet w okresie reformacji).
Spośród detali architektonicznych wyróżniają się oryginalne okna wschodnie w prezbiterium i zakrystii, czy sklepienie prezbiterium wraz ze zwornikiem. Zachowała się także prosta arkada tęczy, późnogotyckie okna nawy południowej, późnogotycki portal południowy oraz portal wiodący do zakrystii. Portal południowy jest pełen zadrapań, które według legendy miały pozostawić szable szlachciców witających w ten dziwny sposób pana domu, w tym przypadku Boga. Największą rysę miał według legendy wykonać polski król Jan Sobieski, wracając do domu po zwycięskiej bitwie z Turkami pod Wiedniem w 1683 roku.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Jesenský M., Kostol v Ludrovej, Žilina 2012.
Podolinský Š., Gotické kostoly, Bratislava 2010.
Slovensko. Ilustrovaná encyklopédia pamiatok, red. P.Kresánek, Bratislava 2020.