Historia
Kościół w Liptovskim Jánie został wybudowany w stylistyce późnoromańskiej, prawdopodobnie około 1280 roku. W drugiej połowie XIV wieku został gruntownie przebudowany. Między innymi około 1380 roku sklepiono prezbiterium, a w kolejnym stuleciu nawę rozszerzono na południe. W niespokojnym XVII wieku świątynia wzbogacona została o kamienny mur otaczający budowlę. Usytuowaną w jego linii bramę miano w 1808 roku przebudować na bibliotekę. W 1971 roku przeprowadzono badania archeologiczne w celu wyjaśnienia początków budowy.
Architektura
Kościół zbudowano na wzniesieniu, wybijającym się ze skraju doliny przecinającej pasmo Niżnych Tatr. Budynek otrzymał formę jednonawową, z wielobocznie zamkniętym, węższym od korpusu prezbiterium po stronie wschodniej i z zakrystią od strony północnej. Ponadto od zachodu, na osi nawy, usytuowano wysoką, czworoboczną wieżę. Oświetlenie zapewniały średniej wielkości, obustronnie rozglifione okna, w prezbiterium wypełnione dwudzielnymi maswerkami. Pierwotne wejście do kościoła prowadziło nietypowo od północy, przez prosty portal o późnoromańskich jeszcze formach. Wewnątrz nawę przykryto otwartą więźbą dachową lub płaskim stropem, zaś w prezbiterium założono gotyckie sklepienie krzyżowo – żebrowe w przęśle zachodnim i sklepienie sześciodzielne we wschodnim zamknięciu. Oparto je na wysoko zawieszonych, prostych wspornikach. Z powodu sklepienia elewacje zewnętrzne prezbiterium zostały wzmocnione przyporami, których pierwotnie pozbawiony był korpus.
Stan obecny
Pomimo kilku przebudów kościół zachował gotycką formę, która nabrała blasku po przeprowadzonej w ostatnich latach renowacji. W prezbiterium zachowało się sklepienie krzyżowo-żebrowe z XIV wieku, kościół może się również pochwalić częścią najstarszej zachowanej na Słowacji więźby dachowej z przełomu 1291 i 1292 roku. Większość więźby nad nawą pochodzi z lat 1467 – 1468 roku, a nad prezbiterium datowana jest na lata 1517 – 1518.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Čajka M., Počiatky stredovekej sakrálnej architektúry na Liptove (Súčasný stav výskumu), „Ars”, 3/2003.
Slovensko. Ilustrovaná encyklopédia pamiatok, red. P.Kresánek, Bratislava 2020.
Súpis pamiatok na Slovensku, zväzok druhý K-P, red. A.Güntherová, Bratislava 1968.