Historia
Wznoszenie kościoła na miejscu starszej, XIII-wiecznej budowli rozpoczęto za czasów panowania króla węgierskiego Karola Roberta (1307-1342), a ukończono przed 1370 rokiem. Wiadomo, że dzisiejsza zakrystia posadowiona jest na fundamentach z XIII wieku. W 1474 roku Lewoczę odwiedził król Maciej Korwin i prawdopodobnie z tej okazji powstała południowa kruchta z kaplicą, zwaną korwinowskim oratorium. Po tej wizycie rozpoczęło się intensywne wyposażanie kościoła w kolejne ołtarze, zarówno w główny, jak i boczne. Przyczynił się do tego rozwój gospodarczy miasta i płynące z niego dochody, jak również kolejni proboszczowie, często wybitni humaniści, którzy bardzo starali się, aby ich świątynia nie ustępowała najznamienitszym w Europie.
Kościół szczęśliwie przetrwał dwa pożary miasta w XVI wieku, również reformacja nie wyrządziła poważniejszych szkód w jego wnętrzu. W latach 1706-1710 wspólnie gospodarzyły nim dwa wyznania, a od 1710 roku do dnia dzisiejszego katolicy. W XVIII wieku wielki pożar Lewoczy przeniknął trzema południowymi wejściami do środka, ale nie spowodował większych szkód. Po tym wydarzeniu postanowiono jednak zamurować wejścia do kościoła, z wyjątkiem jednego. W latach 1852-1857 wybudowano nową wieżę i dwie kaplice obok niej. W 1923 roku w czasie kolejnego pożaru spłonął dach kościoła. Wymusiło to remont, który trwał do lat 30-tych. Ponowne prace zainicjowano po II wojnie światowej.
Architektura
Kościół jest trójnawową budowlą halową, siedmioprzęsłową z krótkim, pięciobocznie zakończonym od wschodu prezbiterium. Długość kościoła wynosi 49,5 metra, szerokość 22 metry, a wysokość nawy głównej także 22 metry. Na zewnątrz kościół opięty jest uskokowymi przyporami i nakryty dachem dwuspadowym nad nawą i prezbiterium, nawy boczne zaś nakryte są dachami pulpitowymi. Do kościoła przylegają od północy: zakrystia i kaplica św. Jerzego. Z obu stron dobudowane są kruchty z gotyckimi portalami. Uskokowy portal północny z 1380 roku jest jednym z najlepszych przykładów gotyckiej kamieniarki na Słowacji, interesujący jest także portal południowy. Wnętrze kościoła nakryte jest sklepieniami krzyżowymi wspartymi na czworobocznych filarach, natomiast kruchty zostały sklepione gwiaździście oraz sieciowo.
Stan obecny
W kościele przetrwało wiele z późnogotyckiego wyposażenia, a na ścianach zachował się zespół polichromii gotyckich z XIV i XV wieku. Na szczególną uwagę zasługuje ustawiony w prezbiterium ołtarz św. Jakuba wykonany z drzewa lipowego w latach 1508-1510 w pracowni Mistrza Pawła z Lewoczy. Jest to podobno najwyższy ołtarz gotycki na świecie o wysokości 18,6 metrów. Obok w północnej nawie znajduje się ołtarz śś. Piotra i Pawła z końca XV wieku, a zaraz za nim ołtarz Matki Boskiej Śnieżnej ufundowany przez czterech braci Jagiellonów, którzy spotkali się tu w 1494 roku. W ołtarzu tym uwagę zwraca umieszczony w predelli Polski Orzeł. Przy filarze międzynawowym ustawiony jest ołtarz św. Mikołaja, wykonany w 1507 roku w pracowni Mistrza Pawła. Blisko prezbiterium ustawiony jest ołtarz św. Katarzyny, w którego predelli znajduje się gotycki tryptyk z 1400 roku, najstarszy na Słowacji przykład malarstwa tablicowego. Ciekawym zabytkiem jest późnogotycka ława senatorska z 1494 roku, wypełniająca całą przestrzeń pod chórem, wykonana prawdopodobnie z okazji zjazdu czterech braci Jagiellonów.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Strona internetowa zabytkowekoscioly.net, Lewocza, Lewocza, kościół św. Jakuba.
Strona internetowa wikipedia.org, Kościół św. Jakuba w Lewoczy.