Historia
Zamek lednicki zbudowano w drugiej połowie XIII wieku w celu ochrony pogranicznych ziem Królestwa Węgierskiego. Po raz pierwszy pośrednio wspominany był w 1259 roku, kiedy to pisał się z niego Marek z Lednicy. Stanowił własność królewską, na krótko zajętą przez możnowładcę Mateusza Csáka, ale przywróconą do domeny królewskiej po jego śmierci w 1321 roku.
Pod koniec XIV wieku zamek przeszedł w ręce prywatne i wielokrotnie zmieniał właścicieli, aż na początku XV wieku Zygmunt Luksemburczyk oddał go w zastaw braciom Sobkovi i Matejovi Bilikom ze śląskich Kornic. W latach 1432-1434 zamek dostał się w ręce husytów, a po stłumieniu ich ruchu przejęła go rodzina Podmanickich, która jednak musiała prowadzić liczne spory majątkowe z innymi rodami uzurpującymi sobie prawo do Lednicy. Dwaj ostatni przedstawiciele rodu Podmanickich, bracia Jan i Rafael, byli skazanymi na śmierć bandytami, lecz ostatecznie zostali ułaskawieni dzięki wsparciu udzielonemu Habsburgom w czasie wojny domowej. Po śmierci w 1558 roku Rafaela zamek przypadł władcy węgierskiemu, który szybko sprzedał go Imrichovi Telekessy. Jeden z kolejnych właścicieli, Michał Telekessy, miał mniej szczęścia i za rabunki oraz gwałty został w 1601 roku powieszony.
W 1616 roku zamek przejął Jerzy Rakoczy, który powiększył warownię przez dobudowanie podzamcza. Podczas zdobywania przez wojska cesarskie w czasie powstania Franciszka II Rakoczego zamek doznał poważnych zniszczeń. Choć odbudowano go w 1746 roku, to jednak już na przełomie XVIII i XIX wieku został opuszczony i popadł w ruinę.
Architektura
Zamek wzniesiono po północno – wschodniej stronie skalnego grzbietu. Było to miejsce niższe, ale skaliste szczyty wzniesienia były praktycznie niedostępne i nie stanowiły zagrożenia dla Lednicy. Zamek był trójdzielny: składał się z części górnej o kształcie zbliżonym do prostokąta o wymiarach 50 x 18 metrów, wieży obserwacyjnej na wysokiej skale oraz najmłodszego przedzamcza posiadającego w planie kształt zbliżony do trójkąta. Otoczone było ono murem obronnym, a na dziedzińcu znajdowały się drewniane budynki mieszkalne załogi, kuźnia, wozownia i stajnie.
Wejście do zamku górnego wiodło przez długi na 10 metrów i szeroki na 1,3 metra, wykuty w skale tunel. Korytarz wyprowadzał na niewielki dziedziniec po którego wschodniej stronie stał główny dom mieszkalny zamku. Do najstarszych elementem zamku należała także niewielka wieża o wymiarach 5 x 6 metra umieszczona ponad tunelem, a całość łączył mur obronny o 2 metrach grubości, poprowadzony tuż nad skalistymi urwiskami. W drugiej fazie rozbudowy, ale najpewniej jeszcze w XIV wieku, po zachodniej stronie dziedzińca wzniesiono drugi budynek mieszkalny. Na szczycie skały stała kolejna wieża obserwacyjna do której wiodło 80 wykutych w skale stopni, zabezpieczonych drewnianym gankiem.
W XV wieku dom wschodni powiększono, zajmując znaczną część dziedzińca i utworzono dwa ryzality, jeden od północy i jeden od wschodu. Starszy wschodni oparty był o skałę na filarze. Główny budynek został także wraz z domem zachodnim zwieńczony sklepieniami kolebkowymi. W drugiej połowie XV wieku na podzamczu, przed bramą do tunelu wzniesiono zaokrąglone przedbramię. Samo podzamcze powstać mogło już w XV wieku, lecz w kolejnym stuleciu zostało znacznie przebudowane. O późnych pracach na podzamczu świadczy brak zabezpieczającego go przekopu.
Stan obecny
Zamek zachował się w stanie trwałej ruiny z czytelnym układem przestrzennym. Po przeprowadzeniu w ostatnich latach prac remontowo-ratunkowych został udostępniony do zwiedzania. Bramy zamkowe otwarte są w dni robocze w godzinach: 8:00 – 14:00, w weekendy i święta w godzinach: 13:00 – 18:00. Sezon odwiedzin kończy się w dniu 29.10. Także w przypadku deszczowej pogody zamek jest niedostępny dla zwiedzających.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Bóna M., Plaček M., Encyklopedie slovenských hradů, Praha 2007.
Wasielewski A., Zamki i zamczyska Słowacji, Białystok 2008.