Kysak – zamek

Historia

   Zamek Kysak zwany był także Somos oraz Drienov od siedziby panów z Drienova z możnego rodu Aba, którzy pod koniec XIII wieku byli w posiadaniu okolicznych ziem. W 1283 roku Piotr z Drienova podzielił majątek pomiędzy swoich pięciu synów, z których najstarszy Jerzy (Juraj) otrzymał wieś Kysak. Walczył on w latach 80-tych XIII wieku przeciwko Kumanom oraz Tatarom i być może z powodu chęci zabezpieczenia ziem przed najeźdźcami wzniósł on na przełomie XIII i XIV wieku przy pomocy swoich braci Mikołaja i Michała zamek Kysak. Od 1304 roku był on już w posiadaniu tylko synów Jerzego, często jednak przechodził z rąk do rąk i był wykorzystywany przez wielu członków rodu, co nieraz prowadziło do konfliktów i zawierania kolejnych umów, między innymi regulujących podział zabudowań i majątku, wystawianie wart na zamku, czy dostęp do zbiornika z wodą. Około 1368 roku zamek został odnowiony i przebudowany, co zostało wspomniane w związku z umową pomiędzy dwoma gałęziami rodu z Drienova, natomiast w 1378 roku na zamku doszło do spotkania z panami z Brezovic w sprawie podziału własności okolicznych dóbr.
   W pierwszej połowie XV wieku wymarła bezpotomnie gałąź potomków założycieli zamku, a majątek przejęli sąsiedzi z Žehny. Kysak znajdował się na pograniczu ich włości, toteż nie opiekowali się nim. Pod koniec XV wieku zamek zaczął popadać w zaniedbanie i podupadać, a ostatecznie na początku XVI wieku został opuszczony.

Architektura

   Zamek posiadał bardzo wydłużony kształt dochodzący do 62 metrów długości, dostosowany do grzbietu wzgórza na którym go wzniesiono. Szerokość zamku wahała się jedynie między 9 a 12,5 metrami. Na zachodniej krawędzi wzniesiono cylindryczną wieżę (stołp) o średnicy 7,5 metra, mniej więcej w centralnej części niewielki, podpiwniczony budynek mieszkalny oraz kolejny budynek i czworoboczną wieżę w części wschodniej zamku. Flankowała ona znajdującą się w pobliżu bramę, do której prowadził drewniany most przerzucony ponad suchą fosą. Wszystkie powyższe zabudowania połączone były kamiennym murem obronnym, który poprowadzony wzdłuż krawędzi stoków wydzielał wąski i podłużny dziedziniec, być może przedzielony poprzecznymi murami na mniejsze kompleksy, zamieszkiwane z powodu skomplikowanej sytuacji majątkowej zamku przez różne gałęzie rodu.
   Zamek chroniły dwa poprzeczne rowy, z których większy, północno – wschodni posiadał szerokość 18 metrów i skaliste dno na głębokości 10 metrów od krawędzi wzgórza zamkowego. Drugi przekop wraz z ziemnym wałem otaczał łukiem zachodnią część zamku.
   Zachodnią część zamku otoczono murem obronnym, biegnącym wzdłuż drogi wjazdowej, która otaczała warownię pod kontrolą cylindrycznej wieży od południa, aż do północnego wschodu, gdzie musiał istnieć wjazd na podzamcze. Miało ono kształt zbliżony do trójkąta, zabezpieczone było suchą fosą i oddzielone od rdzenia zamku wspomnianym już wcześniej poprzecznym przekopem, ponad którym przerzucono drewniany most. Mury obronne podzamcza połączone były z obwarowaniami zamku górnego i przy okazji zamykały z obu stron dostęp do chroniącej go fosy.

Stan obecny

   Zamek nie zachował się do czasów współczesnych. Ślady po nim ograniczają się do reliktów muru budynku mieszkalnego i wgłębienia po cylindrycznej wieży. Na szczyt wzgórza można dojść nieoznakowaną, leśną drogą ze wsi w około 30-40 minut.

pokaż zabytek na mapie

powrót do indeksu alfabetycznego

bibliografia:
Bóna M., Plaček M., Encyklopedie slovenských hradů, Praha 2007.
Stredoveké hrady na Slovensku. Život, kultúra, spoločnosť, red. D.Dvořáková, Bratislava 2017.

Wasielewski A., Zamki i zamczyska Słowacji, Białystok 2008.