Historia
Kaplica św. Michała została wzniesiona pod koniec XIII wieku. Pod koniec XIV stulecia lub na początku XV wieku przebudowano ją w stylistyce gotyckiej. Dobudowano do niej górną kondygnację oraz ozdobiono wnętrze malowidłami ściennymi. Wprowadzone zostały również gotyckie okna z kamiennymi maswerkami i nowy portal wejściowy. Przebudowana kaplica miała być konsekrowana w 1423 roku i z powodu popełnionego w niej morderstwa ponownie w 1431 roku, kiedy zmieniono wezwanie na św. Andrzeja. Jako kaplica i karner, rotunda była używana do XVI wieku, a następnie do XVIII wieku służyła jako zbrojownia. W 1731 roku po raz kolejny została konsekrowana, za sprawą czego mogła służyć do celów liturgicznych. W latach osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku przeprowadzono badania i prace remontowe zabytkowej budowli.
Architektura
Karner w XIV wieku uzyskał formę dwukondygnacyjnej rotundy, składającej się z niższej kostnicy i górnej kaplicy. Od strony północno – zachodniej przy rotundzie usytuowano w grubości muru bardzo małe pomieszczenie, które najwyraźniej służyło jako zakrystia. Karner został też bezpośrednio połączony z wieżą bramną zamku miejskiego i z wewnętrznym obwodem muru obronnego. Być może pełnił więc oprócz sakralnych, też funkcje obronne. Usytuowany został w północnej części zamku miejskiego.
W okresie gotyku okna i główny portal wejściowy karneru zostały przekształcone na większe, ostrołukowe. Co najmniej jedno okno wypełniono dwudzielnym maswerkiem, przy czym okna oświetlały wyłącznie górną kondygnację. Umieszczony po stronie zachodniej portal utworzony został z wysokiej, ostrołucznie zamkniętej i profilowanej archiwolty, ujętej trójbocznym obramieniem wyprowadzonym z ościeży. Ościeża portalu osadzono na obiegającym budowlę cokole. Samo przejście portalu utworzono w formie dwuramiennej (siodłowej). Utworzone po stronie południowej wejście do dolnej kondygnacji uzyskało skromniejsze opracowanie.
Wewnątrz rotundy obie kondygnacje przykryto sześciodzielnymi sklepieniami żebrowymi. W dolnej kondygnacji czworoboczne w przekroju, masywne żebra spięto równie masywnym sześciobocznym zwornikiem. Lżejsze sklepienie górnej części spięto okrągłym zwornikiem z płaskorzeźbionymi narzędziami górniczymi. Żebra wtopiono w ściany bez pośrednictwa konsol. Ponadto górną kaplicę w średniowieczu pokryto freskami przedstawiającymi życie męczennika św. Erazma, w tym ukazującymi kilka drastycznych scen tortur.
Stan obecny
Karner kremnicki, wraz z podobną budowlą w Banskiej Štiavnicy, należy do najlepiej zachowanych dwukondygnacyjnych kaplic na terenie Słowacji. Posiada późnogotycki portal zachodni, wyglądające na archaiczne sklepienie dolnej kondygnacji oraz gotyckie sklepienie na piętrze. Na piętrze zachowały się też pozostałości średniowiecznych malowideł ściennych. Zwiedzanie kaplicy jest możliwe w ramach zwiedzania zamku miejskiego z kościołem św. Katarzyny.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Bóna M., Plaček M., Encyklopedie slovenských hradů, Praha 2007.
Lexikon stredovekých miest na Slovensku, red. Štefánik M., Lukačka J., Bratislava 2010.
Slovensko. Ilustrovaná encyklopédia pamiatok, red. P.Kresánek, Bratislava 2020.