Kamenica – zamek

Historia

   Zamek wzniesiony został w drugiej połowie XIII wieku na ziemiach podległych żupańskiemu zamkowi szaryskiemu, które stanowiły królewskie tereny łowieckie. W 1270 roku król Stefan V przekazał je, być może wraz z jakimś dworem myśliwskim, synom Dettricha z późniejszego rodu Berzevici. W 1306 roku potwierdzono istnienie zamku nazwanego wówczas Thorkou, którego posiadaczem byli synowie rycerza Rikolfa. Jeden z  nich przejął później nazwisko Tarkoi (Tarcai) od nazwy zamku, a jego ród władał warownią aż do XVIII wieku.
   Przed połową XIV wieku Ludwik I Wielki postanowił zamek dozbroić i włączyć w obronę węgierskich granic, dość nietypowo zabezpieczając się przed własnymi poddanymi z niespokojnej Polski. W XV wieku zamek kilkakrotnie oblegały oddziały służącego Habsburgom Jana Jiskry, a później bratrzyków, jednak Kamenica jako jeden z nielicznych zamków szaryskich nie został przez nich zdobyty. W czasie walk o koronę między Janem Zapolyom a Ferdynandem Habsburgiem Tarcajowie aktywnie poparli Zapolyę. W 1556 roku zamek został oblężony i zdobyty przez Marcela Dettricha, stronnika Ferdynanda Habsburga. Po ustaniu walk Tarcajowie odzyskali go, otrzymując jednocześnie królewskie przebaczenie. W XVII wieku zamek był już w złym stanie, a pod koniec tego stulecia został opuszczony. Na początku XIX wieku okoliczna chłopska ludność rozebrała ruiny dla pozyskania materiału budowlanego.

Architektura

   Kamenica składała się z dwuczłonowego zamku górnego i rozległego podzamcza. Najstarszą część założenia usytuowano na dwóch skalistych wzgórzach, położonych naprzeciwko siebie na linii północ – południe i połączonych niższym siodłem. Część południowa składała się z niewielkiego domu mieszkalnego i położonej na północ od niego cylindrycznej wieży o grubości murów dochodzącej do 2,2 metra. Budynek połączony był z nieregularnym obwodem murów poprowadzonych wzdłuż krawędzi wzgórza, natomiast wieża prawdopodobnie była wolnostojąca, choć zapewne usytuowana w  bliskiej odległości od murów. Wzorem innych bergfriedów stała w najwyższym miejscu i mogła być połączona drewnianą kładką z chodnikiem obronnym w koronie murów. Po stronie południowej na miniaturowym wydzielonym przez załamanie obwodu muru dziedzińczyku umieszczono zbiornik na wodę deszczową. W drugiej fazie rozbudowy w XIV wieku tylna część zamku została powiększona o taras po stronie południowo – zachodniej, który mógł być wykorzystany pod zabudowę gospodarczą.
   Zabudowa umieszczona na sąsiednim wzniesieniu po północnej stronie wzniesiona została prawdopodobnie w XIV stuleciu. Składała się z budynku o wymiarach 17,5 x 20 metrów o dwóch prostokątnych traktach. W pierwszej połowie XV wieku usypano ziemny wał po stronie północno – zachodniej oraz wzniesiono dwie połączone zewnętrznym murem cylindryczne baszty u podnóża wzgórza, w czołowej, północno – wschodniej części zamku. Trzecia baszta została zbudowana po stronie północnej, nieco poniżej wieży głównej – bergfriedu. W następnej fazie obie części zamku zostały połączone murami obronnymi, wydzielającymi wewnętrzny dziedziniec pomiędzy wzniesieniami. Najdalej wysunięte i najrozleglejsze było podzamcze po stronie północnej.

Stan obecny

   Zamek przetrwał jedynie w postaci słabo zachowanych fragmentów zamku górnego i średniego. Wstęp na teren wzgórza jest wolny.

pokaż zabytek na mapie

powrót do indeksu alfabetycznego

bibliografia:
Bóna M., Plaček M., Encyklopedie slovenských hradů, Praha 2007.
Wasielewski A., Zamki i zamczyska Słowacji, Białystok 2008.