Historia
Kościół powstał w latach dwudziestych XIV stulecia, mniej więcej w momencie założenia samej wioski, której nazwa pochodzi od wezwania świątyni. Około pół wieku później z inicjatywy żupana zwoleńskiego Doncha dokonano pierwszej przebudowy w ramach której przekształcono prezbiterium. W 1413 roku Bańską Bystrzycę odwiedził biskup Benedykt, wikariusz ostrzychomskiego arcybiskupa Jana III, który nadał świątyni odpusty, a następnie w 1473 kolejny ostrzychomski wikariusz Michał Milkoviensis nadał kolejne. Dotacje te dzięki dobrobytowi i górnictwu Bystrzycy zapewniły rozwój i środki na kolejne przebudowy, trwające aż do 1516 roku. Powstały wówczas sklepienia nawy i prezbiterium, a także nowe gotyckie okna. W niespokojnym XVII wieku, w czasach powstań antyhabsburskich i zagrożenia ze strony Turków, kościół został ufortyfikowany kamiennym murem z otworami strzelczymi.
Architektura
Pierwotny kościół z XIV wieku składał się z prostokątnej w planie nawy, zakończonej na wschodzie kwadratowym prezbiterium. Dodatkowo po północnej stronie znalazła się zakrystia o prostokątnym kształcie i jednym małym oknie. Przebudowa z drugiej połowy XIV stulecia przekształciła prezbiterium kościoła w obecną wieloboczną, gotycką bryłę.
Nawa otrzymała długość około 14 metrów i wysokości 8,6 metra. Podparta została przez 6 wewnętrznych i 2 zewnętrzne przypory, dostawione zapewne po założeniu sklepień w XV wieku. Jej oświetlenie zapewniono czterema gotyckimi oknami, z których jedno przepruto po stronie zachodniej, a pozostałe trzy od południa. Wypełniono je bogatymi maswerkami z motywami między innymi trójliści i rybich pęcherzy. Cała północna ściana nawy pozbawiona była otworów i okien, natomiast okna prezbiterium w porównaniu do nawowych otrzymały węższe i dłuższe prześwity, co świadczy o ich wcześniejszym powstaniu.
Do środka kościoła prowadził późnogotycki portal siodłowy osadzony w południowej ścianie nawy oraz ostrołuczny, profilowany portal zachodni. Wnętrze nawy i prezbiterium zwieńczono pięknym sklepieniem gwiaździstym z XV wieku, zakrystię natomiast przykryto sklepieniem krzyżowo – żebrowym.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Strona internetowa apsida.sk, Banská Bystrica-Jakub.
Strona internetowa wikipedia.org, Kostol svätého Jakuba (Banská Bystrica).