Historia
Kościół został zbudowany w drugiej połowie XIII wieku. Z okresu średniowiecza nie ma o nim historycznych wzmianek, nie został udokumentowany na znanej liście dziesięciny papieskiej z lat 1332 – 1337. W tamtym czasie prawdopodobnie nie był świątynią parafialną, a jedynie filialną. Funkcjonował przy osadzie Hermanovice, która zanikła w pierwszej połowie XV wieku, być może z powodu działań wojennych husytów Jana Jiskry. W 1470 roku na miejscu pierwszej osady potwierdzone zostało już funkcjonowanie nowej wsi Henckovce. Pierwsze pisemne wzmianki o kościele wiążą się z kanonicznymi wizytacjami z okresu renesansu i baroku. W XVII wieku, podczas zagrożenia najazdami tureckimi, budowlę wyremontowano, ozdobiono renesansowymi malowidłami ściennymi, założono w niej sklepienia oraz otoczono cały kościół murem obronnym w który włączono niewielką dzwonnicę. W okresie tym przekształcono także średniowieczne okna świątyni. W 1900 roku kościół spłonął, a następnie został odbudowany. Po kolejnych latach popadania w ruinę, w 2011 roku rozpoczęto gruntowne naprawy, a następnie przeprowadzono przegląd i renowację malowideł ściennych.
Architektura
Kościół zbudowano na niewielkim wzniesieniu w południowej części osady, jako typową dla średniowiecznego obszaru Gemeru, niedużą sakralną budowlę wiejską otoczoną cmentarzem, związaną z falą kolonizacji osadników niemieckich. Otrzymał formę składającą się z prostokątnej w planie, krótkiej nawy oraz węższego, kwadratowego prezbiterium po stronie wschodniej. Oba te elementy wzmocniono w narożach ukośnymi przyporami. Z powodu usytuowania na wzniesieniu na południe od wsi, półkolisty portal wejściowy umieszczono wbrew średniowiecznej tradycji budowlanej w północnej elewacji nawy.
Wnętrze kościoła pierwotnie oświetlone zostało dwoma wąskimi, obustronnie rozglifionymi oknami: jednym od południowej strony nawy i jednym we wschodniej elewacji prezbiterium (obecnie południowe jest powiększone, a wschodnie zamurowane). Dodatkowe otwory szczelinowe umieszczono w partiach szczytowych: dwa po stronie zachodniej i jeden w szczycie wschodnim nawy. Nawę oddzielono od prezbiterium półkolistą arkadą, a w zachodniej części nawy prawdopodobnie znajdowała się drewniana empora. Zwieńczenie obu części kościoła początkowo zapewne miało formę jedynie drewnianego stropu (ewentualnie otwartą więźbę dachową w nawie). Skromne wnętrze kościoła zostało wzbogacone w drugiej połowie XIV wieku malowidłami ściennymi. W trakcie niedawnej renowacji udało się odsłonić na północnej ścianie nawy wizerunek jeźdźca na koniu (prawdopodobnie św. Władysława) atakującego skierowaną w dół włócznią, z widoczną w tle sylwetką miasta.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Kalinová M., Paulusová S., Kostol Všetkých svätých v Henckovciach – výsledky architektonicko-historického a umeleckohistorického výskumu [w:] Najnovšie poznatky z výskumov stredovekých pamiatok na Gotickej ceste – Zborník Gotická cesta 2/2016, red. M.Kalinová, Bratislava 2018.
Strona internetowa apsida.sk, Henckovce.