Hanigovce – Novy Hrad

Historia

   Okoliczne ziemie należały początkowo do właścicieli zamku Szarysz. W 1322 roku miejscowy rycerz Mičko (Mikš) otrzymał od króla Karola Roberta wydzielony obszar na którym wzniósł mały, drewniany zamek, po węgiersku zwany Újvár. Kiedy król Ludwik I potwierdził to nadanie w 1342 roku, synowie Mička, Lorand i Mikuláš, by posiadać lepiej chronioną budowlę na polsko – węgiersko – ruskim pograniczu, przebudowali  zamek na kamienną warownię zwaną Nowym Zamkiem (Novy Hrad).
   Ostatni z potomków Mička zmarł w 1398 roku, przez co zamek wraz z przyległymi włościami przeszedł na własność króla Zygmunta Luksemburczyka, który jeszcze w tym samym roku przekazał go Polakowi Prokopowi Balickiemu. Wkrótce potem, w 1408 roku Hanigovce stały się własnością rodziny Perényich, którzy otrzymali je w zamian za zasługi Imricha Perényi, choć ten pełnoprawnie stał się właścicielem zamku dopiero po dwóch latach.
   Przed pierwszą połową XV stulecia Hanigovce zajęły wojska Jana Jiskry, a po ich ustąpieniu, około 1458 roku bratrzycy pod dowództwem Petra Ratkovskiego. Ten ostatni był w posiadaniu zamku jeszcze w 1460 roku, pomimo prób jego zdobycia przez królewskie oddziały Macieja Korwina. Po zdławieniu pohusyckiego ruchu bratrzyków w 1461 roku dzięki działaniom wojsk Imricha Zápolya,  zamek wrócił do prawowitych właścicieli z rodu Perényi, choć jeszcze w 1483 roku Maciej Korwin zwracał się do mieszczan Sabinova by pomogli rodzinie Perényi odbić Hanigovce, zajęte przez nieznanych nieprzyjaciół.  Działania te musiały się powieść, gdyż w 1512 roku Imrich Perényi w drodze wymiany przekazał Hanigovce panom z Torysy. Dzierżyli oni zamek do 1557 roku, kiedy to został zdobyty i zniszczony przez wojska wierne Habsburgom.

Architektura

   Zamek zajmował całe spłaszczenie wierzchołka wzgórza. Najważniejszym i największym jego elementem był co najmniej dwupiętrowy, prostokątny dom mieszkalny o wymiarach 19 x 10,5 metra. Jego wschodnia ściana wychodząca na zamkowy dziedziniec była prawie dwukrotnie grubsza od pozostałych. Wejście prowadziło z poziomu piętra, z korony północnego muru obronnego. Parter nie posiadał żadnych otworów, natomiast we wnętrzu górnej kondygnacji znajdował się kominek, większe okna i wykusz latrynowy. Komnata na piętrze była pierwotnie podzielona drewnianą ścianką działową na dwa mniejsze pomieszczenia.
   Przylegający do budynku długi dziedziniec otoczony był murem obronnym po którego południowej stronie znajdowała się brama wjazdowa. Lepiej chroniona wysokimi skarpami północna kurtyna muru była cieńsza (1,3 metra), niż południowa (1,8 metra), zwrócona w stronę drogi dojazdowej. Po stronie południowo – wschodniej obwarowania opierały się o skalny blok, w którym wyżłobiono trzy rowki, pierwotnie służące do osadzenia jakiejś konstrukcji obronnej, flankującej położoną zaraz obok bramę. Prawdopodobnie na południe od zamku rozciągało się obwarowane podzamcze.

Stan obecny

   Głównym elementem zamku który przetrwał do dziś jest ruina zachodniego domu mieszkalnego. Przetrwały również północne fragmenty muru obronnego ze śladami po belkach ganku strażniczego.

pokaż zabytek na mapie

powrót do indeksu alfabetycznego

bibliografia:
Bóna M., Plaček M., Encyklopedie slovenských hradů, Praha 2007.
Stredoveké hrady na Slovensku. Život, kultúra, spoločnosť, red. D.Dvořáková, Bratislava 2017.

Wasielewski A., Zamki i zamczyska Słowacji, Białystok 2008.