Historia
Zamek został zbudowany w pobliżu starej słowiańskiej osady, prawdopodobnie niedługo po najeździe mongolskim z 1240-1241 roku, jako warownia królewska powstała w okresie rządów Beli IV. Zarządzany przez kasztelanów zabezpieczał wydobycie kruszców w pobliskich kopalniach i królewskie dochody oraz ochraniał pobliskie miasto Gelnica.
Pod koniec lat 70-tych XIII wieku zamek prawdopodobnie dostał się w ręce buntowników w czasie powstania żupana Rolanda. Być może w ich pokonaniu brał udział gelnicki mieszczanin, późniejszy komes Jekul (Hekkul), przodek panów z Jaklovca, który w 1282 i 1284 roku otrzymał lasy w bezpośrednim sąsiedztwie miasta, a następnie przebywał na zamku zarządzając w służbie króla miejscowymi dobrami i sprawując nadzór górniczy. Przed 1307 rokiem Gelnica i niewątpliwie zamek znajdowały się we władaniu możnego rodu Omodejów, którzy już w 1311 roku zwrócili go królowi.
Pierwsza bezpośrednia pisemna wzmianka o zamku pojawiła się w 1436 roku w związku ze sporem panów z Jaklovca z kasztelanem gelnickim Rinaldo (zwanym też Leonardem), który siłą przejął ich dobra we wsi Kojšov. W kolejnych latach Gelnica dzierżawiona była przez mieszczanina bamberskiego Eberharda Clibera, zaś w okresie 1447-1462 zamek zajmowali najemni pohusyccy żołnierze Jana Jiskry. W 1462 roku król Maciej Korwin sprzedał go wraz z miastem i okolicznymi kopalniami rodzinie Zapolyów.
Warownia mocno ucierpiała w czasie wojny domowej po śmierci Ludwika Jagiellończyka w 1526 roku. Po wyparciu stronników Jana Zapolyi, król Ferdynand skonfiskował zamek i podarował go Thurzonom, którzy musieli przeprowadzić konieczne naprawy. Po wygaśnięciu rodu w XVII wieku, zamek przeszedł w ręce rodziny Csáky. W 1685 roku został zdobyty i spalony przez kuruców, zbrojnych powstańców walczących przeciwko panowaniu Habsburgów. Od tamtego momentu stał opustoszały. W 1838 roku rada miejska zadecydowała o jego rozbiórce i przeznaczeniu materiału na budowę ratusza.
Architektura
Zamek zajmował stosunkowo duży, owalny w planie obszar o wymiarach 90 x 85 metrów, wytyczony przez obwód muru obronnego o grubości 1,3 metra. W południowej części obwodu znajdowała się czworoboczna wieża lub budynek o szerokości 9 i długości ponad 25 metrów. Możliwe również, iż była to szyja prowadząca do wieży umieszczonej na skalnym cyplu. Brama wjazdowa umieszczona była po przeciwnej, północnej stronie zamku. Według planów z XVIII wieku przy murze obwodowym znajdował się obszerny budynek mieszkalny, usytuowany w najbezpieczniejszym miejscu wzgórza.
Stan obecny
Z zamku pozostały jedynie nikłe relikty w postaci kilkumetrowej ściany po wieży i bramie oraz szczątki murów obronnych. Nie zachowały się ślady po zabudowie wewnętrznej. Wstęp na teren ruin jest wolny.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Bóna M., Plaček M., Encyklopedie slovenských hradů, Praha 2007.
Stredoveké hrady na Slovensku. Život, kultúra, spoločnosť, red. D.Dvořáková, Bratislava 2017.
Wasielewski A., Zamki i zamczyska Słowacji, Białystok 2008.