Historia
Kościół został zbudowany na przełomie XII i XIII wieku. W czasie najazdu mongolskiego budynek został poważnie uszkodzony, przez co wymagał gruntownych remontów w drugiej połowie XIII wieku. W ich efekcie zostały przebudowane ściany nawy i apsydy. Przebudowa z okresu gotyku wiązała się z kolejnymi zniszczeniami kościoła w wyniku pożaru. Być może miał on związanej z działaniami wojennymi z początku XIV wieku prowadzonymi w ramach konfliktu Mateusza Csák z węgierskim królem. W tym regionie walki toczyły się około 1312 roku.
Reformacja i ciągłe walki w XVII wieku również wpłynęły na stan budynku, gdyż w 1694 roku był on wymieniany jako zrujnowany i opuszczony. W 1745 przeszedł barokową przebudowę, ale w znacznym stopniu zachował swój pierwotny wygląd romański. W 1845 roku zburzono gotycką zakrystię z powodu jej złego stanu i zastąpiono ją nowym aneksem na południowej ścianie apsydy. W latach 1925-1926 odbyła się dalsza renowacja budynku; wymieniono zadaszenie i wyremontowano wnętrze. Szczegółowe badania związane z remontem kościoła przeprowadzono w latach 1967-1968. W ich wyniku usunięto cały tynk, który przyniósł odkrycie zamurowanych wejść do nawy, zakrystii, a także romańskich okien.
Architektura
Kościół powstał jako mała, murowana budowla jednonawowa z apsydą o kształcie podkowy od strony wschodniej. Zewnętrzne fasady posadowiono na cokole i ozdobiono lizenami, elementem dekoracyjnym typowym dla romańskich budynków, pomiędzy którymi przepruto niewielkie, półkoliście zamknięte okna. Portal wejściowy o uskokowej, półkolistej formie osadzono w ścianie południowej. Wewnątrz apsydę przykryto konchą.
W okresie gotyku po północnej stronie nawy dostawiono zakrystię, zaś wewnątrz zachodniej części nawy wstawiono drewnianą emporę. W trakcie przebudowy zamurowano również dolną część okna we wschodniej ścianie apsydy.
Stan obecny
Romański kościół nie uniknął kilku nowożytnych przekształceń. Najbardziej rzucającymi się w oczy są: aneks po południowej stronie apsydy, wieżyczka nad fasadą zachodnią, duże okna w nawie i nowy portal wejściowy od zachodu. Pierwotne romańskie okno zachowało się jedynie we wschodniej części apsydy, ślady po pierwotnych, zamurowanych oknach widoczne są także w południowej ścianie nawy. Poniżej widoczny jest również zamurowany romański, uskokowy portal.
W ostatnich latach kościół przeszedł renowację. Między innymi w 2012 roku wymieniono pokrycie dachowe i naprawiono wieżyczkę. W 2014 roku usunięto tynk cementowy jakim pokryto kościół w XX wieku i odsłonięto średniowieczne detale – południowy portal, dolny cokół murów oraz wschodnie okno apsydy. Wejścia do nieistniejącej już północnej zakrystii i ambony zostały zamurowane.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Strona internetowa apsida.sk, Gáň.