Chmeľov – kościół św Krzyża

Historia

   Kościół został zbudowany przez zakonników z zakonu bożogrobców przed 1212 rokiem. Opuścili oni Chmelov w 1313, kiedy wymienili go na Lendak w Spiszu, a kościół został przekształcony w parafialny. W okresie renesansu, podobnie jak w wielu innych kościołach w regionie Szaryszu i Spiszu, świątynię przebudowano, zmieniając m.in. zwieńczenie wieży. W następnych stuleciach dokonano już tylko drobnych napraw.

Architektura

   Kościół powstał na wzniesieniu pośrodku osady, jako typowa wiejska budowla wczesnogotycka z jednonawowym korpusem, wielobocznym prezbiterium po stronie wschodniej i zakrystią przystawioną do jego ściany północnej. Jeszcze w średniowieczu dobudowana została zachodnia wieża, pierwotnie zapewne przykryta dachem czterospadowym (przebudowanym w epoce renesansu). Wnętrze kościoła oświetlały wąskie i niewielkie, ale już zwieńczone ostrołukami otwory okienne, rozmieszczone pomiędzy masywnymi przyporami. Ostrołukową formę nadano również portalom: zachodniemu i południowemu w nawie oraz wiodącemu z prezbiterium do zakrystii. W środku sklepieniem krzyżowym przykryto prezbiterium, nawę wieńczył drewniany strop, natomiast zakrystię lekko ostrołuczne sklepienie kolebkowe. Prawdopodobnie ściany prezbiterium pokryte były barwnymi polichromiami z drugiej połowy XIV wieku.

Stan obecny

   Kościół zachował się w prawie nienaruszonej w gotyckiej formie. Oprócz murów obwodowych przetrwało wiele pierwotnych elementów detali architektonicznych: trzy portale, ościeża okien (z których niestety częściowo usunięto maswerki), czy też sklepienie prezbiterium z dwoma ozdobnymi zwornikami. Po usunięciu barokowego ołtarza we wschodniej części prezbiterium odkryto relikty XIV-wiecznych malowideł.

pokaż zabytek na mapie

powrót do indeksu alfabetycznego

bibliografia:
Strona internetowa apsida.sk, Chmeľov.