Historia
Klasztor został ufundowany w 1319 roku przez węgierskiego magnata Kokosza Berzewiczego. Fundacja ta była częścią kary, jaką miał on ponieść za zabicie Chyderka z rodu Györgów. Budowa klasztoru rozpoczęta w 1330 roku, była również wspierana przez polskich królów: Kazimierza Wielkiego i Królową Jadwigę, nazywano go nawet Klasztorem Lechnickim. Krakowscy mieszczanie na utrzymanie klasztoru przeznaczyli połowę wsi Rychwałd. Zamieszkany był początkowo przez mnichów z zakonu kartuzów, a od początku XVIII wieku kamedułów. Zakonnicy byli utrzymywani przez podatki pochodzące z 10 wsi. Rozbudowywali oni obiekt i wznosili dalsze budowle: domki–pustelnie, szpital, aptekę, zajazd dla podróżnych i wieżę kościoła.
W latach 1431–1433 klasztor został złupiony przez husytów. W XVI wieku stopniowo podupadał, a mnisi przenieśli się do Polski. Odżył na krótko po sprowadzeniu kamedułów i działał do lat 80-tych XVIII wieku, kiedy to został skasowany przez cesarza Józefa II. Dobra zakonu zostały rozdysponowane wśród kilkuset rodzin niemieckich kolonistów, którzy w tym czasie przybyli do pobliskich Dolnych Lechnic. Po pożarze w 1907 roku, w wyniku którego zniszczone zostały dachy i zawaliła się wieża kościoła, klasztor przeszedł na własność węgierskiego ministerstwa rolnictwa. W 1934 przeprowadzono prowizoryczny remont, a w latach 1952–1968 remont generalny.
Architektura
Głównym budynkiem kompleksu klasztoru był gotycki, jednonawowy kościół świętego Antoniego Pustelnika z 1360 roku. Złożony jest z nawy i niewyodrębnionego prezbiterium, zamkniętego ścianą prostą. Do prezbiterium przylegają od północy zakrystia a od południa kaplica. Od północy do nawy przylega nowożytna, kwadratowa wieża o dwóch kondygnacjach. Nawę i prezbiterium nakrywają dachy dwuspadowe, nad przybudówkami dachy jednospadowe. Do wnętrza od zachodu prowadzi uskokowy gotycki portal ostrołukowy. Ostrołukowe okna wypełnione są maswerkami. Wnętrze nakryte jest gotyckim sklepieniem krzyżowo-żebrowym, które zdobi barokowa polichromia ornamentalna.
Na północ od kościoła wzniesiono murowane zabudowania klasztorne z krużgankiem z około 1400 roku. Wschodnie skrzydło z kapitularzem posiada gotyckie sklepienie sieciowe z freskiem z XVI wieku. Wokół zabudowań powstał mur, od XV wieku posiadający funkcje obronne, zaopatrzony w blankowanie i otwory strzelcze. Wokół niego stały skromne domki kartuzów, mieszczące pracownię, skromną izbę mieszkalną, drewutnię i ogródek z tyłu.
Stan obecny
Dzisiejszy stan klasztoru jest efektem odbudowy podjętej w 1952 roku. Centralne miejsce zajmuje kościół klasztorny z zachowanymi wieloma gotyckimi detalami architektonicznymi. Od północy przylegają główne budynki klasztorne z których zachowała się południowa, zachodnia i wschodnia część z kapitularzem. Z domków kartuzów i kamedułów część jest w ruinie. W jednym z zachowanych prezentowana jest ekspozycja zielarstwa brata Cypriana, w którego czasach nastąpił największy rozwój zielarstwa w klasztorze.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Wasielewski A., Zamki i zamczyska Słowacji, Białystok 2008.
Strona internetowa wikipedia.org, Czerwony Klasztor (Słowacja).