Brzotín – zamek

Historia

   Brzotín został nadany w 1243 roku przez króla Belę IV Filipowi i Detrichowi z rodu Akosovców, za zasługi w trakcie odpierania najazdu tatarskiego. Wznieśli oni prawdopodobnie pierwsze obwarowania. W 1293 roku Brzotín nabyli synowie niejakiego Tekuša, którzy rozbudowali lub wybudowali nowe założenie obronno – mieszkalne. Strzegło ono traktu wiodącego doliną Slanej z dolnego Gemeru do górniczych ośrodków na Spiszu. We wsi umieszczono także komorę w której pobierano myto.
   W pierwszej połowie XIV wieku zamek przejął od potomków Tekuša ród Mariássy, co doprowadziło do długich sporów majątkowych z Bebekami, wywodzącymi się z Akosovców, pierwszych właścicieli zamku. Od 1322 roku częścią tego sporu stał się również zamek Krásna Hôrka, wzniesiony na dobrach majątku Brzotín. Ostatecznie spór został rozstrzygnięty kompromisem w 1352 roku, kiedy to rodzina Mariássy pozostała właścicielami Brzotína, a rodzina Bebków odzyskała Krásną Hôrkę.
   W 1416 roku, właścicielem zamku została rodzina Gemerskich, ale paręnaście lat później Brzotín przeszedł w ręce króla.
W 1430 roku Zygmunt przekazał go rodzinie Peréniovcov. Podobnie jak wszystkie zamki gemerskie, Brzotín dostał się w ręce Jana Jiskry z Brandysa, a w czasie walk z husytami został poważnie uszkodzony. W 1489 roku właścicielem zamku został Stefan Mariássy, a następnie jego potomkowie. W 1556 roku Brzotín został zdobyty Turków, lecz jako że nie miał dużego znaczenia wojskowego, został przez nich opuszczony. Wówczas na krótko Brzotín przejęły bandy zdemoralizowanych żołnierzy. Turcy ponownie pojawili się w 1573 roku i tym razem zamek ostatecznie zniszczyli.

Architektura

   Niewielki zamek wzniesiono na zalesionym zboczu doliny, na skalistym cyplu, chronionym od wschodu półkolistym przekopem i ziemnym wałem. Stronę zachodnią chroniły strome zbocza opadające ku rzece. Składał się z czworobocznego domu mieszkalnego przed którym utworzono niewielki dziedziniec, obwiedziony murem obronnym z zaokrąglonymi narożnikami. Skalista półka na której wzniesiono zamek posiadała wymiary 20 x 15 metrów, budynek miał 16,5 x 8 metrów w planie i grubość ścian dochodzącą do 1,8 – 2 metrów. Dziedziniec zbliżony do trapezu zajmował około 12,16 x 6 metrów. Do zamku wjeżdżało się przez wystające przed obwód muru przedbramie i drewniany most od strony wschodniej, przerzucony nad suchą fosą, która obiegała budowlę z trzech stron. Szerokość rowu wynosiła od 7 do 17 metrów w części czołowej, głębokość natomiast około 4-5 metrów.

Stan obecny

   Zamek nie zachował się do czasów współczesnych. Widoczne są jedynie dolne partie murów i relikty ścian budynku. Całość porośnięta jest gęstym lasem i krzakami.

pokaż zabytek na mapie

powrót do indeksu alfabetycznego

bibliografia:
Bóna M., Plaček M., Encyklopedie slovenských hradů, Praha 2007.
Stredoveké hrady na Slovensku. Život, kultúra, spoločnosť, red. D.Dvořáková, Bratislava 2017.

Wasielewski A., Zamki i zamczyska Słowacji, Białystok 2008.