Biely Kameň – zamek

Historia

   Zamek został po raz pierwszy wspomniany w 1271 roku w związku z najazdami czeskiego króla Przemysła Ottokara II oraz ponownie w 1295 roku, kiedy to czasowo został zajęty przez Austriaków. Stanowił własność rodu Svätojurských  aż do ich wymarcia w 1526 roku. Wzniesiono go na wzgórzu ponad doliną, którą  biegł szlak przez pasmo Małych Karpat.
   Na początku XV wieku ród właścicieli zamku podzielił się na dwie gałęzie: świętojurską i pezińską. Dzięki temu na potrzeby sporów majątkowych w roku 1412 powstał najstarszy zachowany opis zamku. Z jego opisu wynika, iż zamek górny miał już zabudowania co najmniej po północnej i południowej stronie dziedzińca, wieżę bramną oraz główną wieżę mieszkalną. Później, po 1526 roku  stał się on na krótko własnością arystokratycznej rodziny Zápoľských, po których od 1540 roku kolejni właściciele dość często się zmieniali. Pod koniec XVI stulecia przeszedł w ręce rodu Pálffy, który posiadał miejscowe dobra aż do XX wieku. W 1663 roku zamek został spustoszony przez wojska tatarsko-tureckie i od tego czasu pozostawał w ruinie.

Architektura

   Pierwotny zamek zajmował kulminację wzgórza o wysokości 290 metrów n.p.m. i miał plan elipsy o wymiarach 60×70 metrów (z czego zamek górny 55×35 metrów). Strome skarpy zapewniały mu bezpieczeństwo szczególnie od strony północnej, dlatego też jedynie na tamtym kierunku nie przekopano suchej fosy i nie usypano ziemnego wału. Dla odmiany najbardziej zagrożona zachodnia część zamku została zabezpieczona aż trzema przekopami i dwoma umieszczonymi między nimi ziemnymi wałami. Ich znaczna szerokość umożliwiała osadzenie na koronie dodatkowych drewnianych obwarowań i chodnika obronnego. Droga dojazdowa do zamku wiodła od wschodu, od strony miasta, przez przekop do trójkątnego w planie spłaszczenia terenu, zapewne drewnianego podzamcza. W jego północno – zachodnim narożniku umieszczono drewniany most oparty na kamiennych filarach, prowadzący poprzez wieżę bramną na teren północnego dolnego zamku. Jego mur obronny, prawdopodobnie powstały w XV wieku, otaczał także cały zamek górny. W północnej części do wewnętrznej ściany muru dostawiono budynki o gospodarczym przeznaczeniu, natomiast wschodnią część zabezpieczała jedna lub dwie baszty. Kolejna, umieszczona naprzeciwko bramy do zamku górnego mieściła studnię (pozostało po niej wielkie wgłębienie w terenie).
   Zamek górny posiadał czworoboczną wieżę o długości boku około 10 metrów, pełniącą funkcje obronno-mieszkalne. Istnienie drugiej wieży na zamku górnym nie jest pewne. Głównym skrzydłem mieszkalnym prawdopodobnie był budynek w części północnej, mieszczący między innymi komnaty rezydencjonalne właścicieli zamku oraz kaplicę. Część zachodnia zabudowań była trójprzestrzenna i podobnie jak budynki po przeciwległej, wschodniej stronie dziedzińca była młodsza niż początek XV wieku. Wjazd na teren zamku górnego prawdopodobnie prowadził od strony wschodniej przez most zwodzony przerzucony nad suchą fosą.

Stan obecny

   Obecnie na porośniętym lasem wzgórzu widoczne są jedynie skromne pozostałości warowni. Z zamku górnego zachowały się relikty wieży głównej, fragmenty zabudowań po zachodniej stronie dziedzińca i zagruzowane piwnice. Z zamku dolnego przetrwały pozostałości bramy wjazdowej oraz spore fragmenty muru obwodowego.

pokaż zabytek na mapie

powrót do indeksu alfabetycznego

bibliografia:
Bóna M., Plaček M., Encyklopedie slovenských hradů, Praha 2007.
Wasielewski A., Zamki i zamczyska Słowacji, Białystok 2008.