Historia
Pierwsze obwarowania drewniano – ziemne w Złotoryi (Aurimontium, Goldberg) zostały wzniesione po 1211 roku, kiedy Henryk Brodaty nadał osadzie pierwsze przywileje miejskie, a zapewne przed 1232 roku, gdy miasto zostało lokowane na prawie niemieckim. Kamienne mury obronne zaczęto budowań w pierwszej połowie XIV wieku na miejscu wcześniejszych obwarowań drewniano – ziemnych. Po raz pierwszy wzmiankowane były w źródłach pisanych w 1357 roku.
W początkach XV wieku wzniesiono dodatkowy zewnętrzny pierścień murów oraz wzmocniono baszty i bramy, przebito też w obwodzie obronnym dwie dodatkowe furty w celu ułatwienia komunikacji mieszkańcom Ziębic. Około połowy XVI wieku na wieżach bramnych wykonano renesansowe attyki, a w kurtynach i basztach dodatkowe otwory strzeleckie.
Od XVII wieku obwarowania zaczęły tracić na znaczeniu i podupadać. Niszczejące fortyfikacje zaczęto rozbierać od 1822 roku, a szczególnie po uzyskaniu oficjalnego zezwolenia w 1863 roku. Roboty te kontynuowano jeszcze w latach 1900 – 1902, gdy za zezwoleniem ministerstwa kultury i sztuki wyburzono odcinek muru z basztą. Pierwsze prace zabezpieczające zachowanych fragmentów przeprowadzono w latach 1964 – 1965.
Architektura
Pierścień muru miejskiego wzniesionego z piaskowca, bazaltu i później cegły zakreślał kształt zbliżony do owalu, wydłużonego na linii północny – wschód, południowy – zachód, usytuowanego po wschodniej stronie rzeki Oławy. Mur miał od 1,4 do 1,7 metra grubości, wysokość około 5 metrów. Pierwotnie zwieńczony był krenelażem, później przynajmniej częściowo zastąpionym prostym, zadaszonym przedpiersiem z otworami strzeleckimi.
W początkach XV wieku dobudowano drugi, niższy pas umocnień z bastejami (nie na całym obwodzie), usytuowany w odległości około 8-10 metrów od kurtyn głównych murów. W okresie tym wzmocniono również półokrągłymi basztami wewnętrzny obwód murów.
Początkowo miasto posiadało dwie bramy: Dolną czyli Legnicką po stronie północno – wschodniej i Górną zwaną Kowalską, usytuowaną po przeciwnej stronie Ziębic, na południowym – zachodzie. Na początku XV wieku przebito furty Wilczą (Wilkowską) i Solną, które w XVII stuleciu przekształcono w pełnoprawne bramy. Starsze, główne bramy chronione były przez wieże przybramne.
Stan obecny
Najdłuższe, lecz również mocno obniżone fragmenty zachowanych murów obronnych ciągną się od ul. Staszica do ul. Sikorskiego i dalej przy ul. Klasztornej i Pocztowej. Przetrwały także półcylindryczne baszty łupinowe. Najefektowniejszą pozostałością obwarowań jest wieża Kowalska, będąca pierwotnie wieżą bramy Górnej. Jej zwieńczenie jest efektem nowożytnej przebudowy.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Przyłęcki M., Miejskie fortyfikacje średniowieczne na Dolnym Śląsku. Ochrona, konserwacja i ekspozycja 1850 – 1980, Warszawa 1987.
Przyłęcki M., Mury obronne miast Dolnego Śląska, Wrocław 1970.