Historia
Kościół św. Wawrzyńca w osadzie zwanej początkowo Nowy Kościół (Neukirch) wybudowany został prawdopodobnie w ostatniej ćwierci XIII wieku. W 1280 roku odnotowany został on w źródłach pisanych. W XV wieku dobudowana została wieża i zakrystia. W XVIII wieku okna zostały powiększone, a w XIX wieku utworzono portal zachodni. Planowane na lata 1911-1914 dalsze przebudowy nie zostały zrealizowane z powodu wybuchu I wojny światowej, a później nie doszły do skutku zapewne z powodu braku funduszy. W czasie walk o Wrocław w 1945 roku zabytek został uszkodzony. Odbudowę przeprowadzono w latach 1947-1950.
Architektura
Kościół otrzymał układ typowy dla XIII-wiecznych wiejskich kościołów farnych. Pierwotnie składał się bowiem z prostokątnej w planie nawy o wymiarach 10,2 x 7,1 metra oraz węższego i niższego prezbiterium od strony wschodniej, także wzniesionego na rzucie czworoboku. W XV wieku po północnej stronie prezbiterium dostawiona została zakrystia, zaś od zachodu do nawy dobudowano czworoboczną wieżę. Całość wymurowano z cegły w wątku gotyckim, za wyjątkiem kamiennego cokołu i kamiennych detali architektonicznych.
Prezbiterium, wzmocnione od zewnątrz przyporami, nakryte zostało wewnątrz sklepieniem krzyżowym, którego żebra umieszczono na dwóch wspornikach z piaskowca. Nawa kościoła pokryta była pierwotnie prostym stropem wykonanym z desek, dlatego też nie było potrzeby wzmacniania jej murów. Oświetlenie budowli zapewniały ostrołucznie zamknięte, obustronnie rozglifione okna. Spośród nich zapewne wyróżniało się nieco szersze okno wschodnie, dwudzielne, wypełnione maswerkiem z motywami trójliści i czwórliścia. Wejście do nawy wiodło od strony południowej i przed dobudowaniem wieży prawdopodobnie od zachodniej.
Późnogotycka wieża uzyskała bardzo surową formę z wysokimi, uskokowymi przyporami w zachodnich narożnikach, umieszczonymi prostopadle do siebie. Przebite nielicznymi oknami ściany nie otrzymały żadnej dekoracji w postaci blend, fryzów czy też gzymsów kordonowych. Elewacje zewnętrzne urozmaiciły jedynie regularnie rozstawione otwory maczulcowe po używanych w trakcie budowy rusztowaniach. Wnętrze wieży podzielono na pięć kondygnacji za pomocą płaskich, drewnianych stropów.
Stan obecny
Kościół zachował układ przestrzenny otrzymany w okresie średniowiecza, zarówno wczesnogotycką nawę i prezbiterium, jak i późnogotycką wieżę i zakrystię. We wnętrzu prezbiterium widoczne jest pierwotne sklepienie krzyżowo – żebrowe. Niestety okna zostały powiększone w okresie nowożytnym, za wyjątkiem zachowanego maswerkowego okna wschodniego w prezbiterium. Przebite zostały też całkiem nowe otwory, jak portal zachodni w przyziemiu wieży. Ze średniowiecznego wyposażenia przetrwała kropielnica wykonana z piaskowca w XV wieku.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Kozaczewski T., Wiejskie kościoły parafialne XIII wieku na Śląsku (miejscowości S-Ż) i na Łużycach, Wrocław 1994.