Historia
Początki rycerskiego zamku wiązać można z Albrechtem Dewinem, który w połowie XIII wieku wzniósł murowaną budowlę, odpowiadającą obecnemu skrzydłu północnemu. Od 1280 roku Żary należały do miśnieńskiego rodu von Packów, którzy na początku XIV wieku powiększyli pierwotną siedzibę. W 1355 roku miasto przeszło na własność von Bibersteinów. Dokonali oni późnogotyckiej przebudowy warowni, a kolejni właściciele, Promnitzowie, przekształcili ją w renesansową rezydencję. Od XVIII wieku funkcję głównej siedziby przejął sąsiadujący z zamkiem okazały, barokowy pałac. Wtedy też przebudowano zamkową wieżę nadając jej barokowy charakter. Począwszy od 1824 roku zamek służył jako więzienie. W 1930 roku urządzono w nim Muzeum Regionalne powiatu żarskiego, które funkcjonowało do 1945, kiedy to pożar zniszczył budowlę.
Architektura
Zamek wzniesiony z kamienia i cegły zajmował północno – zachodni narożnik miasta, stanowiąc sprzężony układ obronny z miejskimi obwarowaniami. Otaczała go fosa i zewnętrzny mur tworzący parcham. Pierwotna budowla była założeniem regularnym, czworobocznym o wymiarach 30×34 metry i nie posiadającym wieży. Składała się z murów obwodowych z bramą w kurtynie wschodniej i głównego domu mieszkalnego usytuowanego wzdłuż kurtyny północnej. W XIV wieku powstało skrzydło zachodnie oraz ulokowana w południowej części obwodu ceglana, czworoboczna wieża.
W czasie przebudowy z XV wieku powstał kolejny, południowo – wschodni budynek, zamykający czteroskrzydłowe założenie z małym, wewnętrznym dziedzińcem. Najciekawszym elementem wystroju były średniowieczne polichromie, zachowane fragmentarycznie w wielkiej, nakrytej sklepieniem gwiaździstym, trójprzęsłowej sali zamkowej. Są to freski o tematyce heraldycznej z fryzem o łącznej długości 45 metrów i około 90 herbami.
Stan obecny
Zamek zachował się w dobrym stanie w formie łączącej gotyk, renesans i barok. Niestety pozbawiony opieki zabytek jest zapuszczony i zdewastowany, pilnie oczekuje na inwestora oraz remont generalny. W związku z jego stanem zwiedzanie wnętrz nie jest możliwe.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Leksykon zamków w Polsce, red. L.Kajzer, Warszawa 2003.
Pilch J., Kowalski S., Leksykon zabytków Pomorza Zachodniego i ziemi lubuskiej, Warszawa 2012.