Historia
Późnogotycka synagoga w Szydłowie zbudowana została około drugiej ćwierci XVI wieku, co związane było z dużym napływem do Szydłowa społeczności żydowskiej w drugiej połowie XV wieku (już w 1470 roku posiadali oni własny cmentarz). Na początku XVII wieku synagoga przeszła pierwszą przebudowę, podczas której dobudowano do ściany zachodniej drewnianą przybudówkę, mieszczącą na piętrze babiniec. W 1789 roku wykonano nową dekorację i polichromie wnętrz autorstwa Jehudy Lejby. W XIX wieku bożnicę strawił pożar, jednak została natychmiast wyremontowana. Podczas II wojny światowej hitlerowcy zdewastowali wnętrze synagogi i umieścili w niej magazyn broni i żywności. Po zakończeniu wojny, z powodu eksterminacji żydowskiej ludności Szydłowa, budynek chwilowo pełnił rolę kina, następnie został zaadaptowany na magazyn. W 1967 roku zabytek został przeznaczony na Gminny Dom Kultury, dzięki czemu w 1978 roku przeprowadzono remont budowli.
Architektura
Synagoga zbudowana została w północnej części lokacyjnego miasta, wewnątrz obwodu miejskich murów obronnych. Wzniesiono ją z kamienia łamanego, na planie prostokąta o masywnych murach grubości około 2 metrów. Elewacje zewnętrzne budynku opięto późnogotyckim gzymsem kapnikowym, a także wzmocniono licznymi przyporami pomiędzy którymi przepruto obustronnie rozglifione okna. Utworzyły one podział dłuższych elewacji na cztery osie, a krótszych na dwie osie. Ściany zwieńczono attyką o formie nawiązującej do krenelażu, co nadało budynkowi wrażenie obronnej sylwetki. Pierwotnie z górnych partii murów wystawały rzygacze, odprowadzające wodę deszczową z dachu. Główne wejście znajdowało się po stronie zachodniej, w miejscu gdzie później dostawiono przybudówkę.
Stan obecny
Synagoga jest jedną z najstarszych zachowanych w Polsce budowli tego typu. Obecnie znajduje się w niej muzeum z niewielką wystawą judaików. Oprócz tego organizowane są wystawy rzeźby i malarstwa. Obecnie od strony zewnętrznej posiada formę łączącą cechy gotyckie i renesansowe, zaś wnętrze posiada wystrój nowożytny. Od strony zachodniej mieści się dobudówka nawiązująca do architektury regionalnej, bez wyraźnych cech stylistycznych.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Biała karta ewidencyjna zabytków architektury i budownictwa, synagoga, A.Broniewska, nr 2869, Szydłów 1994.
Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. III, województwo kieleckie, zeszyt 1, powiat buski, red. J.Łoziński, B.Wolff, Warszawa 1957.