Szestno – zamek krzyżacki

Historia

   Przed krzyżackim podbojem tereny wokół Szestna zamieszkiwało pruskie plemię Galindów, a ziemie w dużym stopniu porastała puszcza. Po podziale administracyjnym Prus, okręg ten znalazł się bezpośrednio pod zwierzchnictwem Krzyżaków w ramach komturstwa w Bałdze. W 1348 roku mieli oni zbudować strażnicę, już dwa lata później spaloną przez Litwinów.
   Murowany zamek Seehesten zbudowano w trzeciej ćwierci XIV wieku. Początkowo pełnił on funkcję ochronną zdobytych terytoriów i traktu do Kętrzyna oraz zarządzał i przygotowywał kolonizację najbliższej okolicy. Później spełniał także istotne funkcje gospodarcze. Na terenie zamkowego folwarku znajdowała się stadnina, a na południe od warowni stał młyn wodny i browar. Na terenie zamku w spiżarniach przechowywano duże zapasy żywności: suszone mięso, sery, mąkę, groch, miód pitny, piwo.
   Od 1401 roku zamek stał się siedzibą prokuratora krzyżackiego, przy czym zapewne dokonano wówczas jego niewielkiej rozbudowy. W 1451 roku w źródłach pisanych odnotowano prokuratora Erwina Hugo von Heiligenberga, któremu podlegało w sumie 20 osób (część z nich zapewne mieszkała na podzamczu). Podczas wojny trzynastoletniej Szestno opanowały wojska na służbie polskiej, jednak w 1455 roku zamek powrócił w ręce Krzyżaków Po sekularyzacji zakonu w 1525 roku był siedzibą starostów. Potem opustoszał i został w znacznym stopniu rozebrany.

Architektura

   Zamek zbudowano na wzniesieniu, nad strumieniem łączącym dwa jeziora. Był założeniem regularnym, czworobocznym, ceglanym na kamiennym cokole, o wymiarach 25×25 metrów. W jego skład wchodziły dwa domy: główny po północnej stronie i późniejszy, wschodni z początku XV wieku. Wolna część południowo – zachodnia tworzyła niewielki dziedziniec. Od zachodu znajdował się wysunięty z lica obwodu obronnego budynek bramny o wymiarach 7×8 metrów. Mury obwodowe przekraczały 7 metrów wysokości.
   Główny dom zamkowy miał 25 metrów długości (zajmował całą długość zamku) i 10,6 metra szerokości. Dzielił się na trzy kondygnacje powyżej piwnicy. Z XV i XVI-wiecznych inwentarzy wiadomo, iż na zamku znajdowała się kaplica, czy też kościół z dość bogatym wyposażeniem, refektarz, izba urzędowa, piekarnia, browar i zbrojownia. Funkcjonowała także słodownia, prochownia oraz spichlerz. Wzorem innych tego typu budowli przypuszczać można, iż pomieszczenia gospodarcze znajdowały się na parterze (kuchnia, być może zbrojownia), piwnice pełniły rolę spiżarni i składów, a komnaty reprezentacyjne znajdowały się na piętrze (refektarz, izba prokuratora, kaplica – o ile wzmianki nie dotyczyły wiejskiego kościoła farnego, którym mógłby się opiekować kapelan zamkowy). Najwyższe kondygnacje zwyczajowo miały funkcję obronno – spichrzową.
   Po stronie zachodniej, za otaczającą rdzeń zamku fosą, rozlokowane było podzamcze, natomiast po stronie południowej, nad rzeką funkcjonował wodny młyn zamkowy. Na terenie podzamcza działał folwark zakonny, poza zamkiem znajdował się również tartak, karczma i ogród.

Stan obecny

   Zamek jest dziś mocno zdegradowaną ruiną. Zachował się zarośnięty roślinnością mur cokołowy, zawalone piwnice skrzydła północnego i pięciometrowej wysokości narożnik południowo – zachodni skrzydła północnego. W murze narożnika na poziomie parteru zachowały się relikty ostrołucznego, uskokowego okna.

pokaż zabytek na mapie

powrót do indeksu alfabetycznego

bibliografia:
Garniec M., Garniec-Jackiewicz M.,  Zamki państwa krzyżackiego w dawnych Prusach, Olsztyn 2006.
Herrmann C., Mittelalterliche Architektur im Preussenland, Petersberg 2007.

Leksykon zamków w Polsce, red. L.Kajzer, Warszawa 2003.