Historia
Kościół został zbudowany z fundacji zakonu krzyżackiego w pierwszej ćwierci XIV wieku, choć miejscowego plebana uposażono już w akcie założenia wsi (pierwotnie zwanej Dietrichsdorf) około 1280 roku. W źródłach pisanych nie zostały przekazane żadne szczegóły dotyczące jego budowy oraz funkcjonowania w okresie średniowiecza. Wiadomo jedynie, że był uposażony sześcioma wolnymi włókami ziemi, a wieża została dobudowana na późniejszym etapie, przypuszczalnie w drugiej połowie XIV wieku.
Po bitwie pod Grunwaldem wieś została spustoszona, a miejscowi chłopi w 1414 roku obliczali swoje straty na sporą sumę 3400 grzywien. Nie wiadomo czy kościół odniósł wówczas jakieś zniszczenia. W trakcie wojny trzynastoletniej, która wybuchła w 1454 roku, sytuacja wsi była jeszcze gorsza, gdyż sąsiedni Łasin pozostał wierny zakonowi przez pierwsze siedem lat konfliktu i odpierał w sąsiedztwie osady kilka zbrojnych wypraw. Szczepanki wraz z kościołem zostały wówczas całkowicie zdewastowane.
W 1596 roku miejscową parafię, zapewne wciąż częściowo wyludnioną, połączono z Łasinem. Sam kościół św. Wawrzyńca miał być jeszcze nie użytkowany, dopiero w latach 1609 – 1610 został odnowiony staraniem proboszcza łasińskiego. Już w latach 1626 – 1629 zniszczyły go ponownie wojska szwedzkie. Kilkadziesiąt lat później, w 1670 roku, kościół wzmiankowany był jeszcze jako ruina. Odbudowany na początku XVIII wieku, wyremontowany i powiększony o zakrystię został na przełomie XIX i XX wieku.
Architektura
Kościół wzniesiony został z cegły w układzie gotyckim, na cokole z kamienia polnego, jako budowla orientowana. Utworzył go salowy korpus na rzucie prostokąta o długości 20,1 metrów i szerokości 10,9 metra, oraz kwadratowa, czterokondygnacyjna wieża po stronie zachodniej o wymiarach 5,6 x 6,5 metra. Prezbiterium nie zostało wydzielone zewnętrznie z bryły korpusu.
Wieża w narożach wzmocniona została prawie na całej wysokości masywnymi, trójuskokowymi przyporami, dwie przypory umieszczono także we wschodnich narożnikach korpusu, obydwie pod skosem w stosunku do osi kościoła. Proste elewacje korpusu ozdobiły jedynie od wschodu trzy duże, ostrołucznie zamknięte blendy. W jednej z nich, środkowej, osadzono okno. Kolejne cztery ostrołuczne, średniej wielkości okna przebito regularnie od południa, natomiast w ścianie północnej nie utworzono żadnego. Główną ozdobą kościoła tradycyjnie uczyniono szczyt wschodni, siedmioosiowy. Wieża uzyskała surowy wygląd przypominający konstrukcje obronne. Jej mury przepruto tylko małymi otworami okiennymi oraz z trzech stron zdwojonymi przeźroczami na najwyższej kondygnacji z dzwonami.
Do wnętrza świątyni wiódł portal z kruchty podwieżowej, portal w ścianie południowej korpusu oraz portal w zachodniej części ściany północnej. Portal zachodni jako jedyną ozdobę otrzymał obramowanie z czarnych, mocno wypalanych cegieł z krzyżem powyżej. Portal północny dla odmiany osadzono w płytkim ryzalicie zwieńczonym trójkątną wimpergą. Podobnie jak portal południowy, uzyskał on dość bogate profilowanie i ostrołuczne zamknięcie.
Stan obecny
Układ przestrzenny kościoła jest pierwotny, jedynie zakrystia po stronie północnej jest dodatkiem XIX-wiecznym. Obecny wygląd szczytu wschodniego jest wynikiem przebudowy z XVII wieku, w późniejszych czasach przekształcone zostały też wszystkie okna korpusu. Zachowały się trzy portale wejściowe oraz przeźrocza wieży. Wnętrze posiada dziś wystrój nowożytny, głównie z XVIII stulecia.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Die Bau- und Kunstdenkmäler der Provinz Westpreußen, der Kreis Graudenz, red. J.Heise, Danzig 1894.
Herrmann C., Mittelalterliche Architektur im Preussenland, Petersberg 2007.