Historia
Kościół farny w Sulęcinie (Zielenzig) zbudowany został około drugiej połowy XIII wieku. W XIV stuleciu budowla ta zapewne zaczęła być uważana za zbyt małą, dlatego około drugiej połowy tamtego stulecia została powiększona o dwa dodatkowe przęsła wschodnie, zakrystię oraz kruchtę. W XV wieku w jej wnętrzu założono sklepienia gwiaździste a elewacje pokryto barwnymi malowidłami, natomiast na początku XVI wieku dobudowano wieżę.
Około 1520 roku kościół wyposażono w nowy ołtarz z podwójnymi, malowanymi skrzydłami. Niedługo później, w latach 1544-1545, na koszt miasta przeprowadzono naprawy, zaś w 1581 roku ufundowano ambonę. Ta ostatnia zapewne związana była z postępującą na Pomorzu reformacją i zmienionymi wymogami nowego kultu.
Remonty kościoła odnotowane zostały w 1729 i w 1767-1768. W 1887 roku odnowiona została wieża kościoła, następnie w latach 1899 – 1900 przeprowadzono prace remontowe, w trakcie których między innymi przemurowano kruchtę południową i zakrystię, dobudowano kruchtę północną oraz aneks przy wieży. W 1945 roku kościół uległ spaleniu, przez co zniszczeniu uległy jego sklepienia. Do odbudowy przystąpiono dwa lata później. Prace budowlane zakończono w 1951 roku.
Architektura
Kościół zbudowany został na cmentarnym placu po północno – wschodniej stronie rynku. Wzniesiony został w partiach cokołowych z granitu, a w górnych z cegły układanej w wątku gotyckim. U schyłku średniowiecza uzyskał formę budowli jednonawowej z trójprzęsłową nawą i dwuprzęsłowym prezbiterium, zamkniętym na wschodzie ścianą prostą i posiadającym tą samą szerokość co nawa. Od strony zewnętrznej prezbiterium nie zostało wydzielone, cały korpus utworzył więc w planie formę prostokąta o wymiarach 34 x 12,8 metrów. Po jego zachodniej stronie usytuowana została czworoboczna (na najwyższej kondygnacji ośmioboczna), nieco nieregularna i niesymetrycznie przystawiona wieża z wieżyczką schodową przy ścianie północnej. Przy wschodniej części ściany północnej korpusu usytuowano zakrystię (nie zlicowaną ze ścianą wschodnią prezbiterium), a od południa kruchtę, umieszczoną na wysokości środkowego przęsła nawy.
Od strony zewnętrznej mury korpusu opięte zostały uskokowymi przyporami, w narożnikach rozmieszczonymi pod skosem, a pozostałymi prostopadłymi w stosunku do osi wzdłużnej. Pomiędzy nimi przepruto ostrołucznie zamknięte okna, w nawie oprofilowane uskokami, w prezbiterialnej zaś części masywnymi ćwierćwałkami. Podobnie ćwierćwiałkami oprofilowano portal w południowej ścianie zachodniego przęsła prezbiterium. Południową elewację nawy i zachodniego przęsła prezbiterium dodatkowo rozczłonkowano parami bardzo wąskich blend flankujących okna. Te w nawie zamknięto trójkątnie, w prezbiterium ostrołucznie. Podział poziomy zapewnił tynkowany fryz poprowadzony pod okapem dachu. Elewacje wieży dla odmiany pozostawiono bardzo surowe, rozdzielone jedynie gzymsami, poza najwyższym piętrem prawie pozbawione otworów.
Wewnątrz korpusu poprzecznie prostokątne przęsła prezbiterialne i ostatnie przęsło nawowe wydłużono nieco bardziej niż dwa pierwsze przęsła od strony wieży. Nawa pierwotnie oddzielona była od prezbiterium arkadą tęczy osadzoną na wydatnych półfilarach. Cały korpus od XV wieku przykrywało sklepienie gwiaździste, w prezbiterium spływające na narożne służki. Zastąpiło ono starsze, wyżej podwieszone sklepienie o nieznanej formie. Podsklepione zostało także przyziemie XVI-wiecznej wieży, podzielone na dwa prostokątne przęsła.
Stan obecny
Kościół zachował układ przestrzenny uzyskany po XV i XVI-wiecznej rozbudowie. Elementem całkowicie nowożytnym jest kruchta północna oraz aneks południowy przy wieży, mocno przemurowana została także średniowieczna kruchta południowa i zakrystia. Niestety nie zachowały się późnogotyckie sklepienia, na miejscu których dziś widnieje jedynie prosty, drewniany strop (widoczne są dwie narożne służki wschodnie).
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Biała karta ewidencyjna zabytków architektury i budownictwa, kościół proparafialny p.w. św. Mikołaja, W.Witek, nr 4983, Sulęcin 1996.
Jarzewicz J., Gotycka architektura Nowej Marchii, Poznań 2000.
Pilch J., Kowalski S., Leksykon zabytków Pomorza Zachodniego i ziemi lubuskiej, Warszawa 2012.