Historia
Murowany kościół parafialny w Strzyżnie (Strisem w 1305 roku, Stresen w 1487 roku) zbudowany został w XV wieku, być może na miejscu starszej, drewnianej jeszcze świątyni, gdyż przykościelny cmentarz wydatowany został na drugą połowę XIV wieku. We wsi nieopodal kościoła znajdować się miał także gródek strażniczy, odnotowany w źródłach pisanych w 1284 roku (castrum Strazne), od którego zapewne osada wzięła nazwę.
W XVI wieku kościół w Strzyżnie, podobnie jak większość innych budowli sakralnych na Pomorzu Zachodnim, przejęty został przez społeczność protestancką. W okresie nowożytnym był filią parafii ewangelickiej w Warnicach. W XIX wieku kościół poddany został przebudowie w trakcie której między innymi powiększono większość otworów okiennych. W 1948 roku został konsekrowany pod nowym wezwaniem Matki Boskiej Częstochowskiej.
Architektura
Kościół wzniesiono jako bardzo prostą wiejską, salową budowlę, utworzoną na planie prostokąta o wymiarach 15,7 x 9,4 metra, bez wydzielonego zewnętrznie prezbiterium. Zbudowano go z nieobrobionych kamieni polnych o nieregularnym układzie, łączonych wapienną zaprawą, a także z cegły wykorzystanej do uformowania szczytu wschodniego, ościeży okiennych i portalu wejściowego (cegła jako miększy materiał lepiej nadawała się do wykonania ozdobnego detalu architektonicznego niż twardy kamień).
Wejście do wnętrza kościoła przepruto po stronie południowej w uskokowym ostrołukowym portalu. Formę ostrołukową, z uskokowymi ościeżami miały zapewne pierwotnie także wszystkie okna. Ozdobą kościoła był szczyt wschodni, podzielony sześcioma blendami o ostrołukowych zwieńczeniach oraz jedną cylindryczną płyciną na samej górze. Blendy uzyskały układ piramidalny, ale dwie środkowe zostały umieszczone nieco wyżej z powodu wejścia okna wschodniego w strefę szczytu. Okno to przecięło prosty, wąski fryz oddzielający ścianę od szczytu.
Wewnątrz przykrytego stropem lub otwartą więźbą dachową kościoła, w jego ścianie wschodniej osadzono sakramentarium. Otrzymało ono formę prostokątnej niszy zamykanej kutą blachą i drzwiczkami z malowidłem na wewnętrznej stronie, przedstawiającym Chrystusa na zielonej trawie pośród rozgwieżdżonego nieba.
Stan obecny
Kościół w Strzyżnie to relatywnie dobrze zachowana późnośredniowieczna wiejska świątynia. Przekształcenia nowożytne niestety dotknęły większość otworów okiennych (poza oknem na osi elewacji wschodniej), które zamknięto łukami odcinkowymi. Oprócz oryginalnego portalu południowego, obecnie zamurowanego, przetrwał szczyt wschodni i fragment pierwotnego malowidła ściennego w postaci krzyża wpisanego w koło ponad portalem. Po jego zachodniej stronie wmurowano piscinę, będącą początkowo kamiennym żarnem. Co więcej wewnątrz, na ścianie wschodniej dojrzeć można sakramentarium z XV wieku.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Jarzewicz J., Architektura średniowieczna Pomorza Zachodniego, Poznań 2019.
Katalog zabytków powiatu stargardzkiego, red. M.Majewski, tom II, Stargard 2010.
Lemcke H., Die Bau- und Kunstdenkmäler des Regierungsbezirks Stettin, Der Kreis Pyritz, Stettin 1906.