Historia
Kościół w Strzeszowie (Striese w 1322 roku, Stresow w 1374 roku) zbudowany został prawdopodobnie w drugiej połowie XIII wieku, a najpóźniej w połowie XIV wieku. Po raz pierwszy wzmiankowany był w 1374 roku, kiedy to odnotowany został miejscowy pleban Johannes i wezwanie świątyni pod imieniem św. Jadwigi. Po zniszczeniach z 1498 roku kościół musiał być poddany gruntownemu remontowi, prowadzonemu w stylistyce późnogotyckiej. W 1559 roku patronat nad nim przejęła z rąk księcia oleśnickiego rodzina Rahdigerów, patrycjuszy wrocławskich, która uzyskała wieś w zastaw. Mikołaj III Rahdiger na początku XVII wieku ufundował nowy, późnorenesansowy wystrój wnętrza budowli. W kolejnych latach kościół nie przechodził żadnych większych przekształceń, zapewne z powodu utraty funkcji parafialnej na rzecz kościoła w Szewcach. Na początku XIX wieku wybudowano obok niego dzwonnicę. Po drugiej wojnie światowej przeprowadzono konieczne naprawy i zmieniono wezwanie wraz z ponownym powołaniem parafii.
Architektura
Kościół wzniesiony został jako budowla orientowana, składająca się z prostokątnej w planie nawy (10,2 x 8,1 metra) i nieco od niej węższego, prawie kwadratowego w planie prezbiterium (6 x 6,5 metra). Wzniesiono go z częściowo obrobionych ciosów rudy bagiennej, układanych warstwami na zaprawie wapiennej, lecz w czasie XV-wiecznej odbudowy jego konstrukcję uzupełniono cegłą. Dobudowana została wówczas po północnej stronie prezbiterium zakrystia.
Oświetlenie kościoła początkowo zapewniać musiały niewielkie, być może lancetowate otwory wczesnogotyckie lub ewentualnie jeszcze okna półkoliście zamknięte, z pewnością obustronnie rozglifione. Dwa takie otwory znajdowały się w ścianie południowej nawy, po jednym od południa i wschodu w prezbiterium i być może jeden w zachodniej ścianie nawy. W okresie późnego gotyku okna zostały powiększone i zamknięte ostrołukami, przypuszczalnie przedzielone laskowaniem, ale nadal elewacja północna kościoła pozbawiona była jakichkolwiek otworów. Wejście znajdowało się zawsze od południa, od końca XV wieku w ostrołucznym, sfazowanym portalu osadzonym w wyższej, ostrołucznej wnęce. Ostrołucznie zamknięty portal umieszczono też między prezbiterium i zakrystią.
Zarówno nawę jak i prezbiterium w okresie późnego gotyku wzmocniły narożne przypory, co zapewne wynikało z uszkodzeń starych murów a nie z chęci założenia sklepień. Obie część kościoła przykryły osobne, bardzo wysokie dachy dwuspadowe o stromych połaciach, oparte na okazałych szczytach. Szczególnie bogatą dekorację otrzymał późnogotycki, schodkowy szczyt zachodni, przedzielony wysmukłymi, ostrołucznie zamkniętymi blendami rozmieszczonymi w układzie piramidalnym.
Stan obecny
Kościół zachował układ typowy dla wczesnogotyckich wiejskich kościołów farnych, ale jego wysoka sylwetka oraz część detali architektonicznych jest wynikiem późnogotyckiej przebudowy (np. szczyt wschodni i zachodni). Niestety w okresie nowożytnym w mniejszym i większym stopniu przekształcone zostały okna kościoła. Zachowało się późnogotyckie wejście do nawy. Wnętrze za wyjątkiem przejścia do zakrystii i arkady tęczy posiada całkowicie nowożytny wystrój i detale architektoniczne. Spośród wyposażenia przetrwała polichromowana rzeźba z XV wieku oraz gotyckie drzwi z żelaznymi okuciami.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Biała karta ewidencyjna zabytków architektury i budownictwa, kościół katolicki p.w. św. Jadwigi, ob. parafialny p.w. Podwyższenia Krzyża Świętego i dzwonnica, E.Dymarska, nr 9691, Strzeszów 2000.
Kozaczewski T., Wiejskie kościoły parafialne XIII wieku na Śląsku (miejscowości S-Ż) i na Łużycach, Wrocław 1994.
Lutsch H., Die Kunstdenkmäler der Landkreise des Reg.-Bezirks Breslau, Breslau 1889.