Historia
Kościół św. Jadwigi zbudowany został na początku XIV wieku jako świątynia Starego Strzegomia (Alt Striegau). Po raz pierwszy odnotowany został w źródłach pisanych w 1327 roku jako budowla parafialna. Ponownie wzmiankowany był w 1456 roku, tym razem już jako kaplica szpitalna. W 1529 roku zapisano że „ecclesia S. Hedwigis in suburbio, que fuit curata”, w 1534 roku zaś ponownie odnotowano że kościół związany był ze szpitalem. W 1667 roku kaplica miała oprócz głównego ołtarza poświęconego świętej Jadwidze, dwa ołtarze boczne. Pierwszą większą przebudowę nowożytną kościoła przeprowadzono w ramach odbudowy po zniszczeniach z czasów wojny trzydziestoletniej. Kolejną po zniszczeniu na skutek pożaru z 1719 roku. W XIX wieku kościół zaczął służyć za kaplicę cmentarną, związaną z założonym w 1817 roku nowym cmentarzem, po tym gdy zakazano pochówków w mieście przy kościele farnym. W 1861 roku podczas remontu miała zostać usunięta wieża kościelna, a nową, drewnianą, wzniesiono przed 1889 rokiem. Po raz ostatni większe prace remontowe przy kościele prowadzono w 1963 roku.
Architektura
Kościół uzyskał formę budowli jednonawowej o dwuprzęsłowej nawie na planie krótkiego prostokąta, z węższym, trójbocznie zakończonym prezbiterium po stronie wschodniej. Obie części zostały opięte przyporami, w narożach rozmieszczonymi pod skosem. Pomiędzy nimi przepruto ostrołucznie zamknięte, obustronnie rozglifione okna. Wejście umieszczono w południowej i północnej ścianie nawy. Od strony północnej w XVI wieku dobudowana została pomiędzy dwoma przyporami zakrystia. Nietypowo została ona wydłużona na osi północ – południe zamiast na linii wschód – zachód. Nawa mogła być przykryta drewnianym stropem lub ewentualnie sklepieniem opartym na pojedynczym, środkowym filarze. Prezbiterium nakryte zostało sklepieniem żebrowym, sześciodzielnym, podtrzymywanym przez umieszczone w narożnikach wsporniki. W jego ścianie wschodniej umieszczono przyścienne, wykonane z piaskowca sakramentarium o ostrołucznym zamknięciu.
Stan obecny
Kościół pomimo poważnych prac budowlanych w XVII, XVIII i XIX wieku zachował swą pierwotną formę – układ przestrzenny i w większości bryłę. W prezbiterium widoczne jest gotyckie sklepienie ze zdobionym zwornikiem oraz wnęka ścienna na kościelne precjoza z drugiej połowy XV wieku. Przekształcone zostały okna i portal wejściowy do nawy. Ściany były przebudowywane, zwłaszcza szczyt zachodni uległ modyfikacji. Wewnątrz wtórnym dodatkiem mogą być częściowo wciągnięte do środka nawy przypory, tworząc płytkie, arkadowe wnęki.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Atlas historyczny miast polskich. Tom IV Śląsk, red. R.Czaja, R.Młynarska-Kaletynowa, R.Eysymontt, zeszyt 6 Strzegom, Wrocław 2015.
Lutsch H., Die Kunstdenkmäler der Landkreise des Reg.-Bezirks Breslau, Breslau 1889.
Pilch J., Leksykon zabytków architektury Dolnego Śląska, Warszawa 2005.