Historia
Murowany kościół farny w osadzie Stary Jarosław (niem. Alt Järshagen), pierwotnie zwanej Jarslafshagen lub Jarslaffshagen, zbudowany został podobnie jak większość okolicznych wiejskich budowli sakralnych, w drugiej połowie XV wieku. W okresie reformacji budowla przejęta została przez społeczność protestancką, która w XIX stuleciu powiększyła kościół o boczne aneksy. W 1945 roku fara stała się ponownie budowlą katolicką, której nadano nowe wezwanie Podwyższenia Krzyża Świętego.
Architektura
Kościół w Starym Jarosławiu uzyskał stosunkowo obszerną bryłę jak na wiejskie budowle parafialne, składającą się z korpusu, zintegrowanego z nim prezbiterium po stronie wschodniej i czworobocznej wieży po stronie zachodniej. Korpus choć utworzony został szeroki, nie był przeznaczony do podzielenia na trzy nawy. Część prezbiterialną zamknięto wielobocznie, pięcioma bokami ośmioboku. Całość wzniesiona została z cegły na bardzo niskim cokole z kamieni eratycznych, co mogło wynikać z ich małej ilości w regionie. Na zachodniej, widocznej z daleka elewacji piętra wieży utworzono ozdobne motywy romboidalne przy wykorzystaniu mocno wypalanych do czarnego koloru cegieł zendrówek.
Nawa i prezbiterium kościoła opięte zostały uskokowymi przyporami, w zachodnich narożnikach umieszczonymi nieco archaicznie, prostopadle w stosunku do osi kościoła, a nie pod skosem. W elewacjach zewnętrznych pozostawiono otwory maczulcowe po wykorzystywanych w trakcie budowy rusztowaniach, nie utworzono natomiast żadnych zdobień w płaszczyznach muru pomiędzy oknami. Dekoracyjne blendy utworzono w przestrzeni półszczytów flankujących od zachodu wieżę. Okna korpusu prawdopodobnie zamknięto ostrołucznie, podobnie jak umieszczone od zachodu wejście do nawy, prowadzące z kruchty w przyziemu wieży. We wschodniej części korpusu w ścianie utworzono wnękę na naczynia liturgiczne.
Wieża kościelna uzyskała smukłe gabaryty z elewacjami zewnętrznymi bocznych ścian dekorowanymi podłużnymi, zamkniętymi ostrołucznie blendami, powstałymi zapewne pod wpływem nieodległej fary w Sławnie. Podobnie jak w korpusie, elewacje wieży rozczłonkowano maczulcowymi, dość regularnie rozmieszczonymi otworami. W przyziemiu ściany zachodniej osadzono ostrołuczny, profilowany portal wejściowy. Większość otworów okiennych miała funkcje jedynie pomocniczego doświetlania i wentylowania, ze względu na małe i proste formy. Tylko na najwyższym, przeznaczonym na dzwony piętrze umieszczono z każdej strony po dwa większe przeźrocza o uskokowych obramieniach. Ponad nimi poprowadzony został tynkowany, nie obejmujący narożników fryz.
Stan obecny
Kościół w dużej części zachował do chwili obecnej gotycką formę, pomimo iż jego północna i południowa przybudówka są dodatkami wtórnymi. Uroku budowli dodaje gontowy dach nad wieżą, osadzony na drewnianych wspornikach. Ponadto wieża zachowała oryginalne przeźrocza najwyższej kondygnacji, portal wejściowy i blendy na bocznych ścianach. Niezbyt wysmukłe okna nawy i prezbiterium obecną formę uzyskały w trakcie XIX-wiecznych przekształceń. Wewnątrz wystrój kościoła jest dziś nowożytny, głównie barokowy.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Die Bau- und Kunstdenkmäler des Regierungs-Bezirks Köslin, Die Kreise Köslin, Kolberg-Körlin, Belgard und Schlawe, Kreis Schlawe, red. L.Böttger, Stettin 1892.
Ober M., Gotyckie kościoły wiejskie okolic Darłowa, „Historia i kultura Ziemi Sławieńskiej”, tom VI, Gmina Darłowo, Sławno 2007.