Historia
Wieża obronno – mieszkalna w Starej Łomnicy (niem. Alt Lomnitz) została zbudowana w drugiej połowie XIV wieku lub ewentualnie na przełomie XIV i XV stulecia. Wzniesiona została przez ród Pannwitzów, właścicieli miejscowych dóbr od 1341 roku. Być może ufundował ją syn Wolframa, Konrad Pannewitz, który jako pierwszy na początku XV wieku pisał się z Łomnicy (Konrad von der Lomnicz). Zapewne jeszcze w średniowieczu na wschód od wieży wzniesiono jeden lub dwa mieszkalne budynki, który w XVI wieku przekształcono w renesansowy dwór. Szybko zastąpił on pierwotną siedzibę Pannwitzów, choć wieża nie została całkowicie porzucona, wyremontowano ją nawet po pożarze z 1617 roku. W XIX wieku wymieniono w niej część stropów, schody oraz założono dach pulpitowy. W 1935 roku przeprowadzono prace konserwatorskie i usunięto tynki z elewacji wieży.
Architektura
Wieża zbudowana została po północnej stronie rzeki Łomnicy, ku której opadały dość strome stoki, a po zachodniej stronie wiejskiego kościoła farnego, również od południa zabezpieczonego skarpami. Wieżę posadowiono w najbardziej obronnym w okolicy miejscu, na niewielkim, skalistym wzniesieniu z którego mogła dominować nad okolicą. Wzniesiona została na planie czworoboku o wymiarach w planie 10,7 na 12,8 metra, z czterema kondygnacjami o wysokości około 14 metrów. Przypuszczalnie pierwotnie nakrywał ją stromy dach czterospadowy. Po południowej stronie wieży znajdował się mur, do którego zapewne przylegały zabudowania gospodarcze, a od XV wieku dwa budynki dworskie na planie wydłużonego prostokąta.
W ścianach wieży otwory okienne o kamiennych ościeżach, zgodnie ze średniowieczną praktyką, rozmieszczone zostały nieregularnie. Miały one formy ostrołuczne i czworoboczne, niektóre z fazowaniem. Ponadto na elewacji zachodniej nadwieszono na drugim piętrze dwa wykusze latrynowe, prawdopodobnie konstrukcji drewnianej, ale wsparte na kamiennych konsolach. W przyziemiu po wschodniej stronie osadzono ostrołukowy portal wejściowy. Oddzielne górne wejście, również od strony wschodniej, prowadziło za pośrednictwem zewnętrznych, zapewne drewnianych schodów, bezpośrednio na poziom drugiej kondygnacji. Osadzone w portalach drzwi zamykane były ryglami, blokowanymi w otworach w grubości murów.
Przyziemie o pierwotnej wysokości 6 metrów pełniło funkcje gospodarcze, było bowiem doświetlane jedynie czterema otworami szczelinowymi i umieszczonym tuż pod stropem jednym, niewiele większym oknem ostrołucznym. Podobnie jak wszystkie piętra, przyziemie przykryte było drewnianym stropem. Wszystkie stropy były osadzone na kamiennych wspornikach, pojedynczych na piętrach, zdwojonych w przyziemiu. Powyżej parteru znajdowała się wysoka na 4 metry, zapewne reprezentacyjna komnata, oświetlana wysokimi oknami czworobocznymi. Nie wiadomo czy istniało bezpośrednie połączenie przyziemia z piętrem. To ostatnie z najwyższymi kondygnacjami skomunikowane było wewnętrznymi schodami przy ścianie północno – wschodniej, gdzie umieszczono okna o innym poziomie parapetów. Na trzeciej kondygnacji mieściły się dwie rozdzielone drewnianym przepierzeniem izby mieszkalne, na co wskazywałoby utworzenie dwóch wykuszy latrynowych w elewacji zachodniej. Całą trzecią kondygnację oświetlało łącznie sześć okien, z których dwa także były wysokie. Czwarta kondygnacja, z oknami zgrupowanymi głównie w części wschodniej, pełniła funkcję mieszkalną o niższym standardzie, lub pomocniczą, jako dodatkowa przestrzeń magazynowa.
Stan obecny
Wieża do czasów współczesnych zachowała się w bardzo dobrym stanie, przekształcone zostały jedynie niektóre otwory okienne i jej zwieńczenie. Zmieniony też został poziom kondygnacji. W przyziemiu wydzielono stropem dodatkowe piętro, a pierwsze piętro, czyli obecną trzecią kondygnację nieco podwyższono. Obecnie wieża znajduje się w rękach prywatnych, dlatego zwiedzanie możliwe jest tylko po uzyskaniu zgody właścicieli.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Chorowska M., Rezydencje średniowieczne na Śląsku, Wrocław 2003.
Leksykon zamków w Polsce, red. L.Kajzer, Warszawa 2003.