Historia
Budowę zamku kiszewskiego (w średniowieczu Kissow, Kyshovia, Kieschow, następnie Kischau) rozpoczęli Krzyżacy w połowie XIV wieku na miejscu wcześniejszego grodu książąt pomorskich, po przekazaniu wsi w 1316 roku przez Jakuba von Kalisch zakonowi krzyżackiemu w zamian za czynsz. Rolą zamku było ubezpieczanie środkowej części Pomorza Gdańskiego przed atakami ze strony polskiej. Zarządzany był zapewne przez prokuratora i podporządkowany wójtostwu tczewskiemu.
Po wybuchu wojny trzynastoletniej w 1454 roku zamek został zdobyty przez wojska miasta Gdańska, a w roku 1459 roku odbity przez Krzyżaków. Gdańszczanie próbowali odebrać warownię szturmem, lecz zrezygnowali z obawy przed nadciągającymi posiłkami wojsk krzyżackich. Zamek pozostał w rękach zakonu krzyżackiego aż do II pokoju toruńskiego w 1466 roku. Odtąd stał się siedzibą starostwa niegrodowego, które pozostawało w rękach m.in. Szorców, Konarskich, Działyńskich, Wolskich i Czapskich.
Około 1600 roku zamek w Starej Kiszewie przekształcono w manierystyczną rezydencję, która w połowie XVII wieku, w czasie potopu szwedzkiego, została zniszczona przez Szwedów. Jedynie częściowo odbudowany, zaczął odtąd służyć jako folwark, gorzelnia, tartak i młyn.
Architektura
Główną część zamku wzniesiono na półwyspie otoczonym podmokłymi łąkami i zakolem rzeki Wierzycy, z którą zapewne połączono fosę. Można przypuszczać, iż tworzył go w miarę regularny czworobok, z czworoboczną wieżą w jednym z narożników, usytuowaną po przeciwnej stronie dwuskrzydłowego założenia. W jednym ze skrzydeł na pierwszym piętrze mieściła się kaplica i refektarz.
Usytuowane na zachód od zamku górnego obszerne podzamcze, było założone na rzucie nieregularnego czworoboku o wymiarach 79 x 63-43 metry. Cztery narożniki obwodu muru obronnego wzmocnione były mocno wysuniętymi, czworobocznymi basztami. Były one ustawione skośnie, co dawało możliwość obrony flankowej długich odcinków muru kurtynowego. Ponadto mur najpewniej zwieńczony był chodnikiem straży ukrytym za krenelażem. Wjazd znajdował się w sąsiedztwie baszty, we wschodniej części podzamcza.
Stan obecny
Do dzisiaj zachował się jedynie obwód murów obronnych podzamcza z wieżą bramną, której górne partie pochodzącą już z okresu nowożytnego i neogotycką basztą. Obiekt znajduje się w rękach prywatnych, lecz po skontaktowaniu się z właścicielem istnieje możliwość jego zwiedzania.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Die Bau- und Kunstdenkmäler der Provinz Westpreußen, der Kreise Carthaus, Berent und Neustadt, red. J.Heise, Danzig 1884.
Leksykon zamków w Polsce, red. L.Kajzer, Warszawa 2003.