Historia
Budowę kościoła w Srebrnikach (Silbersdorf), pierwotnie pod wezwaniem św. Jadwigi, przeprowadzono pod koniec XIII wieku, a z pewnością po 1262 roku, kiedy to w źródłach pisanych po raz pierwszy odnotowana została wieś. W 1309 roku przeszła ona w posiadanie zakonu krzyżackiego, który w osobie komtura toruńskiego Friedricha von Wenden odnowił w 1404 roku jej lokację. Jeszcze w pierwszej połowie XIV wieku kościół powiększony został o wieżę i wzbogacony o szczyt wschodni. W 1700 roku miało miejsce gruntowane odnowienie świątyni, a w 1902 przebudowa dachu, przekształcenie okien oraz górnych partii wieży.
Architektura
Kościół został zbudowany z głazów narzutowych, przy użyciu cegły w szczycie, przy narożnikach oraz wokół okien i wejść. Uzyskał formę rzadko spotykaną na terenie ziemi chełmińskiej, składał się bowiem z mocno wydłużonej i zarazem wąskiej nawy (15,3 x 7,2 metra), jeszcze węższego prezbiterium, które po stronie wschodniej zamknięto trójbocznie (8,2 x 6,3 metra), oraz zakrystii po stronie północnej. Dodatkowo w pierwszej połowie XIV wieku do zachodniej ściany nawy dobudowano czworoboczną, nieco przysadzistą wieżę o wymiarach 4,4 x 6,3 metra.
Od strony zewnętrznej niskimi przyporami opięto jedynie mury prezbiterium, przy czym charakterystyczne było rozmycie narożników wielobocznej części prezbiterium, które od zewnątrz nie zostały wyraźnie zaznaczone. Początkowo ściany przebite były wąskimi, ostrołucznymi oknami oraz uskokowym portalem w południowej ścianie nawy. Drugi, ostrołuczny, wielouskokowy portal osadzono w przyziemiu wieży od zachodu. Elewacje zarówno nawy, prezbiterium jak i wieży pozostawiono surowe, pozbawione dekoracji.
Ciekawie rozwiązano cześć wschodnią prezbiterium, która pomimo wielobocznego zamknięcia, najczęściej przykrywanego wielopołaciowym dachem, zwieńczona została szczytem. Z powodu wąskiej ściany wschodniej szczyt uzyskał małą szerokość, podzielono go jedynie na trzy osie z ostrołukowymi blendami. Blendy rozdzielono w pionie filarkami przechodzącymi w sterczyny, zaś poziomy podział szczytu zapewnił krótki, tynkowany fryz.
Stan obecny
Kościół zachował do dnia dzisiejszego swój wyjątkowy układ przestrzenny, tak różny od większości okolicznych budowli sakralnych. Niestety w okresie nowożytnym przekształcona została większość okien, zmieniono pokrycie dachowe oraz wystój wnętrza.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Die Bau- und Kunstdenkmäler der Provinz Westpreußen, der Kreis Thorn, red. J.Heise, Danzig 1889.
Herrmann C., Mittelalterliche Architektur im Preussenland, Petersberg 2007.
Mroczko T., Architektura gotycka na ziemi chełmińskiej, Warszawa 1980.