Historia
Kościół w Skórczu (Schoritz) został ufundowany przez zakon krzyżacki. Prawdopodobnie jego budowę przeprowadzono około połowy XIV wieku, a z pewnością po 1309 roku, kiedy to okoliczne tereny zagarnęli Krzyżacy. O samej parafii źródła po raz pierwszy wspomniały w 1339 roku, w przywileju lokacyjnym nadanym przez komtura Pokrzywna Konrada von Dartav. Ponadto parafia skórzecka wspomniana została w wykazie świętopietrza z 1398 roku.
W 1458 roku, w trakcie wojny trzynastoletniej między zakonem krzyżackim a Polską, w pobliżu Skórcza doszło do bitwy, w czasie której pobite zostały oddziały z krzyżackiego garnizonu Gniewu. Nie wiadomo czy kościół poniósł wówczas jakieś szkody. Osiem lat później na mocy drugiego pokoju toruńskiego wraz z osadą włączony został w granice królestwa polskiego.
W 1581 roku kościół na piętnaście lat przejęli luteranie, ale za sprawą biskupa Hieronima Rozrażewskiego, został zwrócony katolikom. W XVII stuleciu został rozbudowany i odrestaurowany: dobudowano kruchtę od strony południowej, odnowiono dach i wieżę. W 1883 roku wykonano na nowo górną część wieży i dokonano remontu stropu. W latach 1927-1938 nastąpiła gruntowa przebudowa kościoła, w trakcie której dostawiony został transept i utworzono sklepienia nad prezbiterium. Pod koniec II wojny światowej, w 1945 roku, zniszczona została wieża kościelna, którą odbudowano w latach 1957-1959.
Architektura
Kościół zbudowano na niewysokim wzniesieniu, lekko wysuniętym w stronę wsi. W średniowieczu był budowlą orientowaną względem stron świata, jednonawową, z niższym i węższym, czworobocznym prezbiterium po stronie wschodniej oraz czworoboczną w planie wieżą, usytuowaną na osi po stronie zachodniej. Po północnej stronie prezbiterium wzniesiona została zakrystia.
Nawę oraz prezbiterium budowli opięto przyporami, w narożnikach umieszczonymi pod skosem, za wyjątkiem przypory południowo – wschodniej korpusu. Około 1500 roku wschodnie ściany korpusu, zakrystii i prezbiterium zwieńczono gotyckimi, schodkowymi szczytami. Szczyt prezbiterialny podzielony został sześcioma lizenami przechodzącymi w sterczyny na pięć blend, z których każdą podzielono pionowym laskowaniem na dwa lancety, a trzy środkowe dodatkowo przedzielono laskami horyzontalnymi. Ponadto każdy uskok szczytu zwieńczono drobną wimpergą przebitą okulusem i otworem szczelinowym.
Wejście do kościoła wiodło od zachodu przez przyziemie wieży, portalem południowym w trzecim przęśle od zachodu oraz umieszczonym dokładnie naprzeciwko portalem północnym. Ściany przebito także ostrołucznie zamkniętymi oknami, stosunkowo wąskimi, obustronnie rozglifionymi, przy czym elewacja północna kościoła nie posiadała w ogóle okien i została ozdobiona jedynie prostymi ostrołucznymi wnękami. Podobnymi wnękami udekorowano również elewacje wieży, za wyjątkiem najwyższej kondygnacji, na której z każdej strony umieszczono po trzy profilowane przeźrocza. Prezbiterium kościoła wyróżnione zostało tynkowanym fryzem poprowadzonym pod okapem dachu i szczytem oraz tynkowanymi blendami.
Wewnątrz wieżę otwarto na nawę arkadą, ostrołuczną arkadą połączone zostało też prezbiterium z nawą. W wieży komunikację pionową zapewniały schody osadzone w grubości muru południowego. Nawa i prezbiterium prawdopodobnie nie zostały podsklepione, choć możliwe, iż planowano ich budowę ze względu na gęsto opięte przyporami ściany.
Stan obecny
Kościół Wszystkich Świętych, należący do najciekawszych gotyckich zabytków w regionie, niestety wiele utracił za sprawą przysłonięcia pierwotnej bryły współczesnym transeptem i sąsiednimi aneksami. Okna zostały częściowo przekształcone, a niektóre przebito wtórnie (północna ściana nawy), interwencji nie uniknął także szczyt nawy i zakrystii. Wnętrze posiada wystrój nowożytny. Najcenniejszym gotyckim elementem detalu architektonicznego pozostaje wschodni szczyt prezbiterium oraz częściowo odnowiony szczyt zakrystii.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Die Bau- und Kunstdenkmäler der Provinz Westpreußen, der Kreis Pr. Stargard, red. J.Heise, Danzig 1885.
Grzyb A., Strzeliński K., Najstarsze kościoły Kociewia, Starogard Gdański 2008.