Historia
Pierwszy kościół w Sierzchowie miał zostać wzniesiony na terenie grodziska w drugiej połowie XIV wieku. W 1394 roku arcybiskup gnieźnieński Dobrogost erygował miejscową parafię, a szesnaście lat później wybudowano kolejną, drewnianą świątynię. Powstanie późnogotyckiej, murowanej budowli miało miejsce w latach 1520-1549 z fundacji Stanisława Sierzchowskiego herbu Drzewica, właściciela wsi, przy udziale ówczesnego plebana Jana z Bełczyna. W 1681 roku dobudowana została kaplica św. Anny, a w 1711 roku przy kościele powstał przytułek dla ubogich. W trakcie I wojny światowej północna ściana kościoła została uszkodzona przez pocisk artyleryjski, co doprowadziło do zawalenia sklepienia. Naprawiono je w trakcie renowacji z 1917 i 1930 roku.
Architektura
Kościół zbudowany został z cegły w wątku gotyckim, łączonej wapienno – piaskową zaprawą. Wykorzystano także piaskowiec do utworzenia detali architektonicznych. Kościół powstał jako budowla późnogotycka, salowa bez wyodrębnionego zewnętrznie prezbiterium, z trzema przęsłami i z trójbocznym zamknięciem po stronie wschodniej. Po stronie północnej dostawiona została prostokątna w planie zakrystia ze skarbczykiem.
Całość bryły kościoła wzmocniono zewnętrznymi, uskokowymi przyporami. Na elewacjach pozostawiono regularnie rozmieszczone otwory maczulcowe po używanych w czasie budowy rusztowaniach. Szczyt zachodni ozdobiono blendami i lizenami przechodzącymi w sterczyny. Blendami ozdobione zostały także dwa półszczyty zakrystii. Obustronnie rozglifione okna przepruto z każdej strony poza północną, stosując się jeszcze do popularnego w średniowieczu zwyczaju by od tamtego kierunku nie umieszczać otworów. Prawdopodobnie wynikało to z chęci ograniczania ilości otworów od strony z najmniejszą ilością światła słonecznego, co miało zapobiegać przeciągom i zimnu lub spowodowane było ówczesnymi zabobonami kojarzącymi północ z siłami zła.
Do środka kościoła prowadziły dwa wykonane z piaskowca portale z motywem przecinających się w narożnikach lasek i wałków. Trzeci podobny portal skomunikował zakrystię z prezbiterialną częścią korpusu. Wewnątrz w nawie umieszczono sklepienie gwiaździste oparte na półfilarach (ponad prezbiterium pierwotnie bezżebrowe), natomiast w zakrystii krzyżowe.
Stan obecny
Kościół zachował do dnia dzisiejszego układ przestrzenny i bryłę niewielkiej, wiejskiej budowli sakralnej, typowej dla Mazowsza ze schyłku średniowiecza. Od późnogotyckiej części stylistycznie nie odbiega nawet XVII-wieczna kaplica. Spośród pierwotnych detali architektonicznych warto zwrócić uwagę na trzy późnogotyckie portale zdobione bogatym, przeplatającym się laskowaniem. Znajdujące się we wnętrzu sklepienie korpusu jest rekonstrukcją z 1930 roku.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Kunkel R.M., Architektura gotycka na Mazowszu, Warszawa 2005.