Historia
Pierwsza pisemna wzmianka o osadzie Rościn (niem. Rostin) odnotowana została w 1337 roku. Usytuowany w niej kościół zbudowany został pod koniec XIII wieku, a w XIV lub XV stuleciu poddany przebudowie (zdobione blendami szczyty). Prawdopodobnie powstał pod patronatem miejscowego rodu szlacheckiego von Rostin. Od XVI wieku właścicielami wsi byli członkowie rodziny von Bredow. Gdy na przełomie XVII i XVIII wieku nowy właściciel Rościna, Ernst von Bredow, rozpoczął budowę pałacu i folwarku, zdecydował się także wznieść nową świątynię. Staremu kościołowi powierzono wtedy rolę spichlerza i magazynu. Rolę tą pełnił także po drugiej wojnie światowej, stopniowo popadając w coraz większe zaniedbanie, ale i unikając poważniejszych przekształceń.
Architektura
Kościół usytuowano na niewielkim wzniesieniu w centrum wsi o typie ulicówki. Wzniesiono go jako niewielką budowlę, typową dla sakralnej architektury wiejskiej Pomorza Zachodniego – orientowaną względem stron świata, salową, na planie prostokąta o wymiarach 19,4 x 10,5 metra, bez wydzielonego zewnętrznie prezbiterium. Po północnej stronie mogła się znajdować zakrystia. Mury obwodowe zbudowano z kamienia granitowego, starannie opracowanego do formy kostek i układanego w regularne warstwy, natomiast szczyt wschodni i zachodni z cegły, która jako miększy materiał potrzebna była do uformowania elementów dekoracyjnych.
Elewacje zewnętrzne kościoła opięte zostały sfazowanym cokołem. Wnętrze oświetlały wąskie, rozglifione okna o niewielkich rozmiarach, umieszczone w dłuższych ścianach budynku oraz w elewacji wschodniej. Osiowe okno wschodnie przypuszczalnie powiększono w XIV lub XV wieku i przedłużono w pole szczytu. Na osi fasady zachodniej osadzono ostrołuczny, dwuuskokowy portal wejściowy. Kolejne dwa o mniejszej ilości uskoków, znajdowały się w ścianie południowej. Jednoprzestrzenne wnętrze początkowo mógł przykrywać płaski drewniany strop, ale po powiększeniu okna wschodniego musiała zostać umieszczona w kościele otwarta więźba dachowa lub drewniana kolebka, nie kolidująca z otworem.
Dwuspadowy dach przykrywający cały korpus osadzono na dwóch trójkątnych szczytach zamykających budowlę przy krótszych bokach. Szczyt zachodni w okresie późnego gotyku ozdobiony został gęstym rytmem ośmiu podłużnych, ułożonych piramidalnie blend z których dwie środkowe uzyskały równą wysokość. Wszystkie blendy zamknięto ostrołukami. Szczyt wschodni podzielono pięcioma szerszymi blendami, także ułożonymi piramidalnie, ale ze środkową skróconą z powodu okna wchodzącego w ścianę szczytową. Układ uzupełniły dwie drobne blendy flankujące środkową płycinę. Wszystkie zamknięto ostrołukami za wyjątkiem dwóch blend skrajnych z charakterystycznymi noskami.
Stan obecny
Kościół za sprawą stosunkowo wczesnego przekształcenia w spichlerz zachował oryginalne otwory okienne i wejściowe, które mogłyby zostać powiększone gdyby w XIX stuleciu budowla nadal pełniła funkcje sakralne. Niestety zmiana funkcji sprawiła, że przepruto kilka nowożytnych, choć małych otworów, a zabytek popadł w zaniedbanie. Pomimo tego przetrwały obydwa cenne gotyckie szczyty. Nie zachował się aneks przypuszczalnej zakrystii przy ścianie północnej, odróżniającej się na środkowym fragmencie dużo mniej starannie opracowanym i kładzionym kamieniem. W ostatnich latach budynek zaczęto poddawać pracom remontowym, w trakcie których wykonano między innymi nowe zadaszenie, przeszklenia okien i gzyms wieńczący. Zabytek znajduje się w rękach prywatnych.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Biała karta ewidencyjna zabytków architektury i budownictwa, kościół kat. ob. spichlerz, K.Kalita-Skwirzyńska, Rościn 1986.
Piasek D., Średniowieczne kościoły granitowe Pomorza Szczecińskiego i Nowej Marchii, Gdynia 2023.
Świechowski Z., Architektura granitowa Pomorza Zachodniego w XIII wieku, Poznań 1950.