Historia
Wieś Wielkie Rakowice (niem. Gross Rackwitz) po raz pierwszy pojawiła się w źródłach pisanych w 1287 roku, jako majątek niejakiego Heinricha von Raussendorfa. W XIV wieku znajdowały się w niej już trzy majątki rycerskie będące własnością von Raussendorfów, von Niebelschützów i von Kittlitzów. Do połowy XVI wieku były one wielokrotnie sprzedawane w całości lub w częściach, przechodząc przez ręce rycerzy i mieszczan. Wieża zwana Miejską lub Mieszczańską zbudowana została na przełomie XV i XVI wieku. Prawdopodobnie należała do miasta Lwówka, choć można także przypuszczać, iż wzniósł ją ród mieszczański Wirth, bądź rycerz Georg Zedlitz, który mieszkał w tym okresie w Rakowicach. W okresie nowożytnym wieża była kilkakrotnie przebudowywana. Przypuszczalnie w XVIII wieku utraciła funkcje mieszkalne, co najpóźniej w XIX stuleciu doprowadziło do rozbiórki najwyższej kondygnacji, założenia nowe typu dachu i zmiany podziałów wewnętrznych.
Architektura
Wieża zbudowana została w dolinie rzeki Bóbr, w południowo – wschodniej części osady, a więc w odległości kilkuset metrów od miejsca, gdzie we wsi znajdowała się druga murowana siedziba mieszkalno – obronna. Wieża utworzona została na rzucie czworoboku o wymiarach 9 x 8,5 metra, z łamanego piaskowca wzmocnionego w narożach dużymi ciosami, również wykonanymi z piaskowca. Cechowała się przysadzistą bryłą i skromnym detalem architektonicznym, od strony zewnętrznej ograniczonym do sfazowanych krawędzi ościeży okiennych. Na kilku elementach umieszczono proste znaki kamieniarskie w kształcie litery X i Y.
Na kamiennych wspornikach trzeciej kondygnacji wieży, które osadzone zostały z każdej strony budowli, pierwotnie umieszczony był drewniany ganek otaczający czwartą, najwyższą kondygnację, przypuszczalnie posiadający otwory strzeleckie w podłodze i ścianach. Ewentualnie mieściła się tam wysunięta poza obrys budynku część czwartej kondygnacji, z obszernym wnętrzem o wymiarach około 11 x 12 metrów. Wejście na ganek zapewniał dwuramienny portal pośrodku elewacji północno – wschodniej. Obrony charakter wieży uzupełniało aż czternaście otworów szczelinowych umiejscowionych na wszystkich kondygnacjach, łącznie z większymi oknami zabezpieczanych żelaznymi kratami. Dawało to poczucie bezpieczeństwa, choć bardziej przeciwko niewielkim bandom i rabusiom a nie większym zbrojnym oddziałom.
Wieża posiadała wejście na poziomie gruntu, zamykane dwoma ryglami osadzanymi w prowadnicy ościeża. Wewnątrz na parterze mieściło się pomieszczenie o przeznaczeniu gospodarczym oraz położone tuż przy wejściu drewniane schody, prowadzące w górę. Doświetlenie parteru zapewniało siedem rozglifionych do wnętrza szczelinowych otworów, w razie konieczności zapewne mogących służyć za strzelnice. Na pierwszym piętrze znajdowała się duża aula i oddzielony od niej wąski ciąg schodowy, oba łącznie doświetlane trzema większymi oknami i trzema otworami szczelinowymi. Natomiast drugie piętro z dwoma oknami i czterema szczelinami stanowiła komnata mieszkalna, gdzie oprócz sypialni mieściła się niewielka komora i korytarz ze schodami. Wszystkie kondygnacje przykryto drewnianymi stropami.
Stan obecny
Do dzisiaj zachowały się w całości zewnętrzne, kamienne mury z oryginalną kamieniarką okienną, otworami doświetlającymi, późnogotyckim portalem na najwyższej kondygnacji oraz kamiennymi wspornikami służącymi do podtrzymywania nieistniejącego już drewnianego ganku. Późniejszymi dodatkami są dwa obramienia okienne na elewacji zachodniej, przebudowano też w okresie nowożytnym zwieńczenie wieży i usunięto najwyższą kondygnację. W bliżej nieznanym okresie zlikwidowano podziały wnętrz, poszerzono wejście parteru. Obecnie wieża jest zabezpieczona ale niewykorzystywana i najpewniej zwiedzanie jej wnętrz nie jest możliwe.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Chorowska M., Rezydencje średniowieczne na Śląsku, Wrocław 2003.
Chorowska M., Dudziak T., Jaworski K., Kwaśniewski A., Zamki i dwory obronne w Sudetach. Tom II, księstwo jaworskie, Wrocław 2009.
Leksykon zamków w Polsce, red. L.Kajzer, Warszawa 2003.