Historia
Kościół w Raduniu (niem. Radun) zbudowano prawdopodobnie na początku XIV wieku. Patronat nad nim pełnił w latach 1313 – 1321 Jan Hagen, którego uprawnienia w 1319 roku potwierdził margrabia, a w 1321 roku możny ród Wedlów. Od 1406 roku patronat sprawowała rada miasta Choszczno. Kościół w Raduniu w średniowieczu pełnił funkcje parafialne. Według katastru ziemskiego z 1337 roku miejscowy pleban uposażony był czterema wolnymi włókami ziemi.
W XV lub XVI wieku przy kościele zbudowano drewnianą lub ryglową wieżę. W czasie wojny trzydziestoletniej, w 1637 roku, została ona spalona przez wojsko szwedzkie, podobnie jak sam kościół i cała wieś. Po zakończeniu konfliktu świątynię odbudowano i ponownie użytkowano. Prace remontowe musiały się zakończyć około 1643 roku, kiedy to odlano dwa nowe dzwony.
W drugiej połowie XIX stulecia pierwotną sylwetkę kościoła zniekształcono, poprzez dobudowanie ceglanej, neogotyckiej wieży, wzniesionej na miejscu starszej drewnianej. W czasie drugiej wojny światowej budowla nie odniosła zniszczeń. Później kościół był kilkakrotnie remontowany i odnawiany, już przez społeczność katolicką, która nadała mu nowe wezwanie Matki Boskiej Szkaplerzowej.
Architektura
Kościół założono na obszarze nawsia pierwotnie owalnicowej osady, przy trakcie z Choszczna do opactwa cysterskiego w Bierzwniku i dalej do Dobiegniewa, na wschód od jeziora Raduń. Teren wokół kościoła pierwotnie wykorzystywany był jako cmentarz, ogrodzony ceglanym murem z furtą od strony południowej, zamkniętą łukiem w ośli grzbiet. Sam kościół wzniesiono na planie wydłużonego prostokąta o wymiarach 26,8 x 13,1 metra, jako orientowaną budowlę salową bez wyodrębnionego z bryły zewnętrznej prezbiterium.
Ściany budowli w dolnej części wykonane zostały z regularnych kwadr narzutowego kamienia granitowego, układanego równymi warstwami, natomiast w górnej z dokładnie fugowanych cegieł ułożonych w szeregi długich i wąskich blend, zwieńczonych ostrołukami i trójkątami, pomiędzy którymi umieszczono okna o podobnym kształcie. Górna część korpusu kościoła została więc wyróżniona „szlachetniejszym” materiałem (z granitu niemożliwe lub bardzo trudne było wykonanie podobnego detalu), bogatszym rozczłonkowaniem i barwą.
Nie rozczłonkowane przyporami elewacje zewnętrzne kościoła posadowiono na kamiennym cokole, przerwanym od południa, gdzie umieszczony został portal wejściowy do nawy, a nad nim okulus z maswerkową rozetą. Wysokie i wąskie okna rozglifiono do wnętrza i na zewnątrz, zamknięto ostrołucznie oraz dwuspadowo. Po stronie wschodniej otwory ujęte zostały uskokowym, ćwierćwałkowym obramieniem wykonanym z ceramicznych kształtek. W obramieniach tych okien oraz w obramieniu środkowej blendy umieszczono wczesnogotyckie maski.
Stan obecny
Kościół zachował pierwotne mury obwodowe z bogatymi elewacjami trzech ścian, dzięki czemu pozostaje jednym z najciekawszych i najcenniejszych wiejskich zabytków sakralnych w regionie. Niestety nad zabytkową bryłą dominuje nie pasująca do niej neogotycka wieża. Ponadto od północy wtórnie przepruto jedno nowożytne okno, nie zachował się pierwotny portal zachodni, a współczesny wystrój ma wnętrze. Po południowej stronie kościoła w obrębie ogrodzenia zachowała się gotycka furta wejściowa na teren dawnego cmentarza.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Biała karta ewidencyjna zabytków architektury i budownictwa, rzymsko-katolicki kościół parafialny p.w. Matki Boskiej Szkaplerznej, C.Nowakowski, nr 1216, Raduń 1996.
Jarzewicz J., Architektura średniowieczna Pomorza Zachodniego, Poznań 2019.
Piasek D., Średniowieczne kościoły granitowe Pomorza Szczecińskiego i Nowej Marchii, Gdynia 2023.