Historia
Wieś Radostowo (Freudenberg) lokowana została około lat 1333-1342 przez wójta biskupiego Heinricha von Luther. W 1362 roku przywilej lokacyjny został potwierdzony przez biskupa Jana II Stryprocka. Miejscowy kościół farny uposażony był w nim sześcioma wolnymi włókami ziemi, choć prawdopodobnie był on jeszcze konstrukcji drewnianej lub szachulcowej. Do budowy murowanej świątyni dojść mogło w pierwszym trzydziestoleciu XV wieku. Na początku XVII wieku w kościele założono nowy strop, w 1622 roku wzmiankowany jako nowy. W XVIII wieku dobudowano drewnianą wieżę, a w XIX stuleciu przekształcono okna. W 1929 roku miała miejsce gruntowna renowacja zabytku.
Architektura
Kościół wzniesiono z cegły w wiązaniu gotyckim, na wysokim, sięgającym 2 metrów kamiennym cokole. Korpus budowli utworzono na planie prostokąta o wymiarach 27 x 13,5 metra, orientowanego krótszymi bokami na linii wschód – zachód, bez wydzielonego zewnętrznie prezbiterium. Do korpusu od północny dostawiono czworoboczną zakrystię (zlicowaną ze ścianą wschodnią korpusu), zaś od południa piętrową kruchtę. Po stronie zachodniej planowana była murowana wieża, pod którą pozostawiono strzępia, ale do jej budowy ostatecznie nie doszło.
Mury obwodowe kościoła pozostawiono gładkie, nie opięte przyporami, przedzielone jedynie ostrołucznymi, dość wąskimi i wysokimi otworami okiennymi oraz tynkowaną opaską pod okapem dachu. Wysokie, częściowo wcinające się w tynk fryzu okna przebito od południa, wschodu i północy, natomiast profilowane portale wejściowe od północy, południa i zachodu. Salowe wnętrze korpusu kościoła nie zostało podsklepione, tylko w zakrystii i kruchcie zastosowano sklepienia krzyżowe.
Główną ozdobą kościoła uczyniono szczyt wschodni korpusu, schodkowo – sterczynowy, podzielony siedmioma blendami z których sześć zamknięto ostrołukami, a jedną środkową łukiem odcinkowym. Blendy rozmieszczono w układzie piramidalnym (środkowa najwyższa, boczne stopniowo coraz niższe), oraz rozdzielono trójkątnymi w przekroju lizenami przechodzącymi w sterczyny, przy czym na stopniach dodano też drugie sterczyny ponad blendami. Akcent poziomy wprowadzono poprzez zwieńczenie każdego stopnia krótkim odcinkiem tynkowanego fryzu, który jedynie na wysokości drugiego stopnia przeciągnięto przez całą szerokość szczytu.
Podobną do szczytu wschodniego, stosunkowo prostą formę uzyskał siedmioosiowy szczyt zachodni korpusu, a zredukowany kształt trójosiowy szczyt kruchty oraz zakrystii. Ten ostatni dość nietypowo zwrócono ku północy, bowiem zakrystię przykryto dachem dwuspadowym zamiast dachu jednospadowego ograniczonego dwoma półszczytami. Blendy na szczycie zakrystii utworzono dużo szersze niż na pozostałych szczytach.
Stan obecny
Kościół w Radostowie to obecnie dobry przykład zredukowanego typu warmińskiego kościoła wiejskiego z początku XV wieku. Uniknął większych przekształceń nowożytnych, jedynie jego okna były pierwotnie węższe i dłuższe, a wnętrze uzyskało nowy wystrój. Uwagę zwracają zachowane wszystkie cztery szczyty: korpusu, kruchty i zakrystii, choć zachodni jest dziś przysłonięty drewnianą wieżą z XVIII wieku.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Die Bau- und Kunstdenkmäler der Provinz Ostpreußen, Die Bau- und Kunstdenkmäler in Ermland, red. A.Boetticher, Königsberg 1894.
Herrmann C., Mittelalterliche Architektur im Preussenland, Petersberg 2007.
Kościoły i kaplice archidiecezji warmińskiej, tom 1, red. B.Magdziarz, Olsztyn 1999.
Rzempołuch A., Przewodnik po zabytkach sztuki dawnych Prus Wschodnich, Olsztyn 1992.