Historia
Początki zamku Radosno (niem. Freudenberg) przypuszczalnie sięgały drugiej połowy XIII wieku. Być może jego fundatorem był książę świdnicko-jaworski Bolko I, który utworzyłby go jako jedną z wielu strażnic na granicy z Czechami, ale bardziej prawdopodobne, że zamek powstał w związku z działalnością kolonizacyjną benedyktynów z Broumova i królów czeskich. Po raz pierwszy odnotowany został w przekazach pisanych dopiero w 1350 roku („Vredinberg das haus”). Stanowił wówczas centrum dóbr obejmujących osadę targową Mieroszów i dwanaście pobliskich wsi. Prawdopodobnie w okresie tym stał się już lennem rycerskim, a więc siedzibą mieszkalno – obronną.
W połowie XIV wieku Radosno pozostawało w rękach Reincza, Hansa i Jerislava Swenkenvaldów (Swenkenfeltów), spłacających długi ich ojca Reincza. W 1355 roku zamek, który mógł być ostoją rozbójników lub zbuntowanych wasali, został zdobyty przez Bolka II świdnickiego. Następnie w bliżej nieznanych okolicznościach trafił w ręce władcy czeskiego i w 1356 roku wraz z przyległymi osadami został przez Karola IV nadany w dziedziczne lenno niejakiemu Herskowi z Rozlowicz. Przy transakcji władca zastrzegł sobie jednak prawo wykupu zamku w ciągu dwóch lat. Z prawa tego w niedługim czasie skorzystał upoważniony do transakcji Bolko II Mały lub sam Karol IV.
W 1369 roku, po śmierci Bolka II Małego, owdowiała księżna Agnieszka oddała Radosno w lenno Przecławowi z Pogorzeli, imiennikowi biskupa wrocławskiego. W tym samym roku Przecław wymieniony został jako burgrabia zamku na dokumencie Karola IV („Preczlaw von Pogarell burgraven czu Vreudenberg”), wśród innych urzędników i oficjałów księstwa świdnicko-jaworskiego. Po śmierci Przecława, Agnieszka świdnicka w 1374 roku nadała Radosno wraz osadą Mieroszów i przynależnymi wsiami jako lenno dziedziczne Gunzelinowi von Seidlitzowi z Łażan. Następnym właścicielem zamku był jego syn Nickel von Seidlitz, a od roku 1388 Heinrich von Rechenberg i jego czterej synowie. Przy okazji transakcji z Rechenbergiem księżna zastrzegła, by zamek i lenno pozostały w jego rękach do jej śmierci, po czym miał go wykupić za 600 kop groszy praskich król Wacław IV. W osobnym dokumencie księżna nakazała nowemu nabywcy, by ze względu na znaczenie zamku dla księstwa dokonano odpowiednich napraw i wzmocnienia budowli, jednocześnie zobowiązując się do zwrotu poniesionych kosztów.
W 1392 roku Radosno wraz z całym księstwem świdnicko-jaworskim weszło w posiadanie władców czeskich. W czasie wojen husyckich zamek miał być rzekomo dwukrotnie oblegany: w 1427 i 1434 roku, lecz nie wiadomo czy został zdobyty. Od końca okresu wojen husyckich był opanowany przez rycerzy rabusiów, w wyniku czego w 1443 roku został zniszczony przez mieszczan wrocławskich. W 1466 roku bracia Hans i Nikolaus von Schellendorf odbudowali zamek i sami zaczęli parać się rozbojami. W 1483 roku Freudenberg zajęły i zapewne zniszczyły wojska Macieja Korwina pod wodzą wrocławskiego starosty Georga von Steina. W 1497 roku był już opisywany jako niezamieszkana ruina.
Architektura
Zamek usytuowano na wysokim wzgórzu, będącym częścią grzbietu ciągnącego się z północnego – zachodu na południowy – wschód, u którego stóp głębokim parowem przepływała niewielka rzeka. Budowla składała się z leżącego na grzbiecie wzniesienia zamku górnego o wymiarach 17 x 37 metrów i niżej położonego po stronie południowej podzamcza o wymiarach 14 x 18 metrów.
W pierwszej fazie powstała cylindryczna wieża otoczona drewniano – ziemnymi umocnieniami. Wieża otrzymała zewnętrzną średnicę około 10 metrów, mury obwodowe o 3,5 metrowej grubości w przyziemiu i wysokość około 15-17 metrów. Wnętrze dolnej kondygnacji o średnicy około 2 metrów przykryte zostało sklepieniem. Nad nim znajdowało się pomieszczenie, którego przestrzeń powiększono kosztem grubości muru, zmniejszonej na tym poziomie do około 1,5 metra. Wejście znajdowało się na wysokości około 4 metrów nad poziomem gruntu, była więc wieża dostępna jedynie za pomocą drabiny lub kładki przerzucanej z korony sąsiedniego muru obronnego.
Pod koniec XIV wieku wzniesiono mur obwodowy o zaokrąglonych narożnikach, który zajął obszar o wymiarach 17 x 37 metrów, otoczył wieżę i wydzielił nieduży dziedziniec. Obronność założenia podnosiła wykuta w skale fosa o głębokości do 4 metrów. Brama wjazdowa mieściła się w czworobocznym budynku o boku długości 6 metrów, wysuniętym przed mur obwodowy przy narożniku zachodnim. Północno – zachodni narożnik dziedzińca wypełniał budynek mieszkalny o wymiarach 9,5 x 10,5 metra, wzmocniony jedną narożną przyporą. W jego przyziemiu znajdowało się wejście i dwa okna szczelinowe. Większe otwory okienne zapewne znajdowały się na mieszkalnym piętrze.
Stan obecny
Do czasów obecnych zachowały się dolne partie cylindrycznej wieży o wysokości 12 metrów i niewielkie fragmenty przyziemia budynku mieszkalnego. Na wysokości około 4 metrów dostrzec można relikty portalu wejściowego do wieży, a od strony dawnego wnętrza relikty sklepienia. Wstęp na mocno zalesiony teren ruin zamku jest wolny. Wiedzie do niego ścieżka ze schroniska PTTK Andrzejówka, ale ostatni etap trzeba przebyć na przełaj przez drzewa porastające stok wzniesienia.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Boguszewicz A., Corona Silesiae. Zamki Piastów fürstenberskich na południowym pograniczu księstwa jaworskiego, świdnickiego i ziębickiego do połowy XIV wieku, Wrocław 2010.
Chorowska M., Rezydencje średniowieczne na Śląsku, Wrocław 2003.
Leksykon zamków w Polsce, red. L.Kajzer, Warszawa 2003.
Rozpędowski J., Zamek Grodno w Zagórzu Śląskim i zamki Nowy Dwór, Radosno, Rogowiec, Wrocław 1960.