Historia
Najstarszą budowlą obronną w Pucku był gród kasztelański. Data jego budowy nie jest znana, przyjmuje się jednak, iż miało to miejsce około połowy XIII wieku. Jego zarządcami byli kasztelanowie pomorscy, których z imienia znanych jest jedynie trzech: Ścibor, Wojciech i Unisław. Po opanowaniu grodu przez Krzyżaków w 1309 roku, miejsce kasztelanów zajęli zakonnicy podlegli urzędnikowi rybackiemu. Pierwszym wymienionym z imienia był w 1338 roku niejaki Chrystian.
W 1348 roku dokonano lokacji miasta i około lat 80-tych XIV wieku zaczęto wznosić w obrębie Pucka (Putzig) murowany zamek. Prawdopodobnie prace te ukończono w pierwszej ćwierci XV wieku. W trakcie polsko – krzyżackiej wojny trzynastoletniej, w 1464 roku zamek został opanowany przez Polaków i po II pokoju toruńskim wraz z Pomorzem Gdańskim przeszedł we władanie królów polskich, jako siedziba starostwa. W 1491 roku został oddany w zastaw Gdańskowi, którego własność stanowił do 1545 roku.
W XVI wieku zamek przeszedł liczne przekształcenia z inicjatywy starostów puckich z rodziny Wejherów. Po przejściowym zajęciu go przez Szwedów w latach 1626-1627 został wraz z miastem umocniony nowożytnymi fortyfikacjami ziemnymi. W czasie Potopu w 1655 roku zamek był oblegany przez Szwedów, lecz obronił się dzięki pomocy wojsk gdańskich. W XVIII wieku zamek podupadł, a po pierwszym rozbiorze Polski został rozebrany.
Architektura
Zamek usytuowany został w północno – zachodniej części obwodu obronnego Pucka, z którym był sprzężony. Miejskie mury obronne założono na planie czworoboku, wzmocniono czworobocznymi i półokrągłymi basztami oraz poprzedzono fosą. W ich obręb prowadziły cztery bramy: Korabna od północy, Rybacka od wschodu, Gdańska od północy oraz Młyńska z zachodu. Najpewniej umieszczone były one w czworobocznych basztach z przejazdami w przyziemiu.
Zamek składał się z murów obwodowych o kształcie nieregularnego czworoboku o wymiarach około 75 x 100 metrów i głównego domu mieszkalnego. Budynek ten był jednopiętrowy, z piwnicą oraz poddaszem służącym jako magazyn zbożowy. Parter pełnił funkcje gospodarcze, mieściła się tam między innymi kuchnia, natomiast na pierwszym piętrze znajdowała się kaplica oraz komnata mieszkalna krzyżackiego urzędnika. Pomieszczenia parteru prawdopodobnie posiadały sklepienia (o których wspominają nowożytne lustracje), natomiast górne kondygnacje zwieńczono płaskimi, drewnianymi stropami. Całość budynku przykrywał dwuspadowy dach z murowanymi szczytami osadzonymi przy krótszych bokach.
Do zamku wiodły dwie bramy: po jednej od strony zachodniej i wschodniej. Ta pierwsza wiodła do młyna, miała formę czworobocznej, czterokondygnacyjnej wieży, a w jej wnętrzu umieszczony był sklepiony loch więzienny. Druga brama zwana Zamkową była niską budowlą o konstrukcji szkieletowej z niedużą izbą dla wrotnego wewnątrz. Łączyła ona zamek z miastem za pośrednictwem mostu, co wskazuje na obwarowanie zamku przekopami, być może nawadnianymi za pomocą kanału Młynówki.
Pozostała zabudowa zamku była zapewne drewniana i szkieletowa (stajnie, spichrze, warsztaty), zlokalizowana we wschodniej i południowej części dziedzińca. Podobnie konstrukcję drewnianą miały budynki na przedzamczu, w obrębie którego stał młyn i płynął potok Młynówki. W XVI wieku lub na początku XVII wieku wzniesiono drugi dom zamkowy oraz nowe zabudowania gospodarcze. Poza obszarem murów znajdował się również folwark bydlęcy, prawdopodobnie usytuowany na terenie wytyczonym przez Młynówkę i brzeg morski.
Stan obecny
Zamek nie przetrwał do czasów współczesnych. W czasie prac archeologicznych odsłonięto jedynie pełny zarys fundamentów z częściowo zachowanymi gotyckimi piwnicami.
pokaż miejsce po zamku na mapie
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Domańska H., Puck, Warszawa 1985.
Leksykon zamków w Polsce, red. L.Kajzer, Warszawa 2003.