Historia
Osada po raz pierwszy wspomniana została w źródłach pisanych w 1386 roku, zaś usytuowany w niej kościół, a właściwie jego pleban o imieniu Jan, w 1404 roku. Była to jeszcze budowla drewniana, murowany kościół zaczęto bowiem wznosić w 1462 roku, z fundacji rodziny Zajączkowskich, miejscowych dziedziców. Pięć lat później niejaki Bieniek Zajączkowski zapisał dwie grzywny czynszu na jego budowę lub naprawę („pro reformacione ecclesie”). Prace musiały być znaczne, gdyż w 1500 roku kościół ponownie konsekrowano. Około 1557 roku rodzina Potulickich oddała świątynię protestantom, ale już w 1585 roku kościół powrócił w ręce katolików. Nowożytne naprawy świątyni przeprowadzano w 1628, 1784, 1840 oraz w 1947 roku.
Architektura
Późnogotycki kościół otrzymał formę budowli salowej, bez wyróżnionego zewnętrznie z bryły prezbiterium. Korpus podzielono na cztery przęsła z których skrajne wschodnie zamknięto trójbocznie. Pośrodku elewacji północnej przystawiona została zakrystia z przedsionkiem w przyziemiu, a z emporą na piętrze. Po stronie zachodniej korpusu na osi usytuowano smukłą, kwadratową w planie wieżę o czterech kondygnacjach.
Cała budowla poza wieżą i zakrystią opięta została jednouskokowymi przyporami, przy czym narożne umieszczono pod skosem, a pomiędzy jedną z nich a wieżą wtopiono wieżyczkę schodową. Pomiędzy przyporami elewacje rozdzieliły wysokie, ostrołucznie zamknięte okna, nad którymi poprowadzono tynkowany, opaskowy fryz (przerwany na osi każdego z okien) oraz fryz z ukośnie ustawionych cegieł. Krawędzie okien pierwotnie dekorował wałek, ponadto niektóre partie ścian wzniesiono z glazurowanej cegły układanej w dekoracyjne romby. Bardzo ozdobnie potraktowano elewacje wieży, zdobionej ostrołucznie, odcinkowo i w ośle grzbiety zamkniętymi blendami oraz blendami okrągłymi. Symetryczne wzory utworzyły także otwory maczulcowe po rusztowaniach wykorzystywanych w trakcie budowy.
Wejście do wnętrza umieszczono w przyziemiu zachodniej ściany wieży. Otrzymało ono formę ostrołuczną, uskokową, z półwałkiem. Kolejny portal prowadził poprzez kruchtę przy zakrystii, a w środku następne komunikowały zakrystię z korpusem i nawę z wieżyczką schodową. Wnętrze kościoła nakryto starannie wykonanym sklepieniem gwiaździstym, przewiązanym z murami obwodowymi (a więc wykonanym w tym samym czasie). Empora nad zakrystią otwarta została na nawę ostrołuczną arkadą. Ostrołucznie zamknięte utworzono też wnęki, płytkie i wysokie, o krawędziach profilowanych sfazowaniem (we wschodnim zamknięciu wyjątkowo profilowane wałkiem), umieszczone w ścianach każdego przęsła. Wnęki te pomieściły wysokie okna, a pomiędzy nimi utworzono szerokie lizeny na które opuszczono żebra.
Stan obecny
Kościół zachował do dnia dzisiejszego późnogotycki układ przestrzenny, a także sklepienia gwiaździste korpusu, trzy gotyckie portale (zachodni w wieży, z kruchty do nawy, obecnie ukryty pod tynkiem, oraz z nawy do klatki schodowej). Nowożytny jest ceglany hełm wieży, brakuje też niektórych detali architektonicznych (np. wałków wokół zewnętrznych krawędzi okien). Całość stanowi dobrze zachowany późnośredniowieczny kościół o nieco mało oryginalnej (ze względu na stosunkowo późny czas powstania), ale bogatej dekoracji.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Architektura gotycka w Polsce, red. M.Arszyński, T.Mroczko, Warszawa 1995.
Kowalski Z., Gotyk wielkopolski. Architektura sakralna XIII-XVI wieku, Poznań 2010.
Tomala J., Murowana architektura romańska i gotycka w Wielkopolsce, tom 1, architektura sakralna, Kalisz 2007.